маченик (м.)
КЕВА: (Предвреме остарена и свената од тешки напори се да му угоди на својот маж со маченичка ревност која оди, до ропска покорност, сметајќи дека тоа е нејзина должност и нејзина судба. Облечена е сета во сив тон.
„Чорбаџи Теодос“
од Васил Иљоски
(1937)
И сега течат векови светли на шир и долж со твојата реч, само тебе, мој маченик клети, те гмечи тежок тирански меч.
„Песни“
од Коле Неделковски
(1941)
Свесен дека е во првиот план на вниманието, син ѝ одеше по неа, ги покажуваше колениците со артистичен гест и сосила ги цедеше последните солзи од маченичките очи.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Далеку Врз својата пепел заврни И мост од себе направи од брегов тебе маченик до брегон тебе недостижен Помини!
„Вардар“
од Анте Поповски
(1958)
Зошто ти е тебе такво живеење, такво живеење е маченичко умирање.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Денеска му дојде редот и на прислужникот Петре. - Кутриот, што им скривил, маченикот.
„Дружината Братско стебло“
од Јован Стрезовски
(1967)
13. Пресушија водите и во таа пустина стојат осамени два брега како два маченика во дамнината.
„Камена“
од Анте Поповски
(1972)
Како маченици кон светлината дури се искачувавме на постела од распеана литургија плачеше младич а поплава надоаѓаше од ридовите И кога надојдоа водите и кога се искачивме на ридот гледаме летото како се ниша од гласот на младичот - врати се девојко моја горка, со златен меч сонце преполовено мое.
„Камена“
од Анте Поповски
(1972)
Овчарот се изгуби, момчето што го донесе извештајот за амнестијата си ја нарами торбичката и си киниса, ветувајќи им на војводите дека нема да ги предаде на аскерот.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
—Ќе имаме еден маченик повеќе да ги делиме страданиите и ништо повеќе — песимистички одговори Пере, — но ајде побргу, Тоше, и ти Милане, одете, доведете го; барем да се видиме уште еднаш! — им се обрна на дојдените.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Се разбира, Варшава, која даде големи жртви во војната, е сета во споменици, железни спомен- плочи и слично, кои новите генрации го потстуваат за тоа дека овој град - маченик, страдалник и херој, некогаш физички уништен од Хитлерова Германија, успеал да се издигне од пепелта на уништувањето: поубав, полн со сите свои знаменитости од минатото, кои биле, кои и денес се украс на овој град.
„Патувања“
од Никола Кирков
(1982)
Од средината на сечко задуваа јужни ветрови, тивки и постојани, и еве до денеска, Свети 40 маченици, деветти март, сѐ уште не престанале.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Само четиринаесет дена изминаа отакко главните на сојовите од Потковицата го потпишаа писмото со кое од султанот бараат да им издаде одобрение за ѕидање црква, општина и училиште, ѝ само седум дена откако му го предадоа на Мустафа ефенди, прилепскиот кајмакам, за тој преку Битола и Солун да го препрати таму, во Стамбола, но и едниот и другиот ден, оној во кој го потпишаа писмото, неделата на Свети 40 Маченици, и оној во кој го предадоа, првата сабота по Свети 40 Маченици, заедно со писмото и заедно со надежите, желбите и намерите содржани во него, никој не ги ни споменува во Потковицата.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Денешни Свети 40 Маченици те стигнаа најгоре на Зедница.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Човеков е маченик. Го дал животот за света работа.
„Или“
од Александар Прокопиев
(1987)
Дедо велеше: ,Кога ќе дојде празникот 40 маченици, да знаете дека и јас сум таму".
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Суровата игуменија Минадора рекла со скаменето лице неколку утешни зборови и го развеала манастирското знаме со извезен лик на маченикот Никита.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Кукулино; таа плитарска тврдина на маченици и вдовици, ја посвоило немата Ганка, да ора, да сее, да копа и да окопува со другите жени и во предвечерните часови да стои осамена и да гледа кон планините.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Додека ги бодев Нимфите тие убавици на Зевсовите води и шуми во телото на млечниот сок ја сликав маченичката мапа на сивите царства: освојувањето, немирот, јадот...
„Чекајќи го ангелот“
од Милчо Мисоски
(1991)
Започна да трага – отпрвин незабележително, потоа сѐ понервозно; на третото зајдисонце, пред гробот на мачениците во апсидата на мартириумот, еден од доушниците му дошепна дека каменот е сокриен во домот на трговецот Моше, синот Азаев, во еврејскиот кварт.
„Слово за змијата“
од Александар Прокопиев
(1992)
