смртен (прид.)
На смртен тој никако веќе не личеше среде оние борбени часој. Под сабјата негова паѓаше Албанец беден - како под српови класој.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Кој гласот женски може да го слуша мирен? велам: Кој смртен толку корав бил?
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
157. Ние гледаме сега оти три национални и религиозни пропаганди во нашата татковина се борат една против друга и сите заедно се борат против нас и нашите интереси, сакајќи да им нанесат смртен удар и да си ги потчинат под себе, земајќи го со таа цел религиозното и училишното работење кај нас во свои раце преку црквата и училиштето за да ѝ нанесат смртен удар на нашата народност, ни го налагаат нам нивниот наместо нашиот јазик.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
И куршум екна – пропиште онаа песна проклета. Стојана в гради погоди, смртна му рана отвори, замина, „оф!“ не испушти сред младост бујна, јунашка.
„Песни“
од Коле Неделковски
(1941)
Престанаа да си одат, да си идат на гости, престанаа да се женат и мажат со „Грци" и „Бугари" и од вчерашни браќа, братучеди, стриковци, вујковци, кумови и светијовани, станаа смртни непријатели и каде се сретнуваа по пазариштата Прилеп, Битола, Лерин, — секаде ги остреа забите едни на други и се чекаа да се исколат со острите ками, што обично ги криеја во самарите од маските или магарињата.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
4. Ако доброто почна да бега и од него зашто тогаш не му рекоа обвинет си дека си луд, смртна опасност си за луѓето, дојди на испитување, болницата се наоѓа таму и таму, бројот на телефонот е во телефонскиот именик, туку дојдоа како ураган, обајцата - горила со ниски, безгрижни чела и зелени подочни кеси, обајцата колку тројца како што беше тој, набрекнати, сити рамнодушни за сѐ, дури и за себе, ни толку умни за да бидат некогаш луди.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Смртен страв му го огрди лицето.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Со смртен страв го кренаа гавазите пашата, ги збоднаа коњите, колку што можеа побрзо, ја напуштија Преспа, подгонети од мислата дека пашата го достигнало проклетството на неговите претци затоа што тој се дрзнал да посегне по скапоцениот прстен...
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Еве сега и градите му се свиваат и му се чини дека земјата се затвора во смртен стисок.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Тоа е рамнозначно со извршувањето на смртна казна, исполнување на волјата на оваа одвратна тиранија.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Во муграта ги изведуваа осудените за извршување на смртната казна.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
10. ОД ОВАА КОЖА НЕ СЕ ВЛЕГУВА ВО ДРУГА - така ќе е, веројатно, сѐ до часот смртен, нацртај си ги, затоа, своите девет круга и со Данте појди си од цртеж во цртеж...
„Куршуми низ времето“
од Љупчо Стојменски
(1976)
Сѐ што се проба е смртен грев. За сѐ што се проба се оди во затвор.
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
имаше еден безбожник којшто призна дека кога му било најтешко, пак, на небото му се помолил, пак верувал дека нема господ, ама друг и немало до него и устата сама му се отворила да го моли господ, оти тогаш може да ти помогне само тоа што не е до тебе, тоа што не го гледаш, што не го познаваш, што не си го сретнал, господ мора да е и овдека и онаму, вели Илија Јованов, господ мора да е насекаде и затоа не можеме да го видиме и тогаш пак го гледаме офицерот, се враќа: дали сте биле војници, прашува, не, не сме биле, кажуваме, е отсега ќе бидете, вели, смртната казна ви ја заменувам со казна на прва борбена линија, вели, ќе потпишете дека доброволно се јавувате, ќе потпишеме, велиме, како не ќе потпишеме, таму барем може и да преживеете, вели, е ти благодариме, господине, велиме, ти отсега си ни господ, велиме, и одиме му ги бацуваме рацете, колената, чизмите, не бацувајте ме мене, туку потпишете овдека, ни вели, имате штастие, имаме, велиме, и среќа и штастие имаме, сигурно дека е пијан, си мислиме и нѐ одведоа во некоја касарна, ни дадоа алишта и плачките ни ги вратија после пак ни ги зедоа, ама тогаш ни ги вратија, само парите не ги вратија, пари не ви требаат, велат, оти одиме на фронт кон Турција или во Македонија. 122
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Бродот ќе ни ја одложи смртната казна. До ново известие.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Кој ќе ѝ даде капка вода, беше рекле лекарот и командирот, тој си ја потпишал смртната пресуда.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Таа има легнато во мојата смртна постела само и само да ме нервира.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
Не знам дека нешто сум видел, ама знам дека жена ми е таа што се овлажни во мојата смртна постела.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
И таму еден човек. Еден во вратот како бик, со едни ножишта како клади, зараснат во катран црна брада, се излежува во мојот мртовечки сандак што не бил сандак туку бил мојата смртна постела.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
И татко му, прекрасниот вљубеник во Платона, избезумено пред смртната постела му шепотеше, чешајќи се по косата како да истребува вошки: „Ги гледаш ли портокаливе. Мајка ти ги донесе.
„Слово за змијата“
од Александар Прокопиев
(1992)
