темелен (прид.)
Седејќи лице в лице дуќанџиите лесно откриваа во неа темелна и решителна жена; никој не можеше да го издржи нејзиниот поглед.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Тој не беше пијан, ниту некој од оние неранимајковци, што ветер ги вее. Сосема не. Прибран човек. Темелен. На место.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Се качи горе во плевната, наполни едно кошниче со јаболка, за да има секогаш при рака, па се прибра во колибата, која сега, по темелното чистење и средување, имаше празничен изглед.
„Бојан“
од Глигор Поповски
(1973)
Во тој пекол најпосле го видов сиот наш несреќен живот, војната, темните војски, познатите и непознатите мртви по полињата, по патиштата, по војничките камиони, покриени со шаторско крило, мислевме дека спијат, будали дечишта што крадевме бомби по војничките камиони; потоа пред очи ти е домот, тажната смрт на ѕвонарот, добрата мајка Верна Јаковлеска, стрикото Лентеноски, неколкуте ошумоглавени бегалци, татенцето, неговата црна судбина, другарката Оливера Срезоска, старо, несреќно девојче, нашите кутри учители и воспитувачи, Трифун Трифуноски, неговата болна, темна душа, благородна, светла, о, се колнам, тоа беше патот што водеше кон Сентерлевиот рид.
„Големата вода“
од Живко Чинго
(1984)
КРТОВИЦА: Отсекогаш бил темелен и ретко фин човек.
„Последниот балкански вампир“
од Дејан Дуковски
(1989)
Колку и да е длабокоумен или темелен тој човек.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
При тоа сфаќам една своја темелна грешка.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
Две девојки заслужија темелен поглед (неколкучекорен).
„Зошто мене ваков џигер“
од Јовица Ивановски
(1994)
Поетот остана сосема рамнодушен кон идејата дека медиумот на писмото би можел да му овозможи на текстот темелна автономија, со тоа што ја израмнува општата разлика помеѓу дословниот и фиктивниот дискурс.
„МАРГИНА бр. 4-5“
(1994)
Националистичкиот кич ги прокламира своите темелни идеи: национален суверенитет и привилегираност на единката втемелена на соодветна крвна група.
„МАРГИНА бр. 8-9“
(1994)
- Скратете, ве молам, за да дојдеме што побрзо до темелниот извор на фрустрацијата - вели мојот shrink.
„МАРГИНА бр. 6-7“
(1994)
Сите тие три нешта се поврзани со нарцизмот, којшто сигурно е темелна претпоставка на секој книжевен чин, но не би смеел да биде и негов резултат.
„МАРГИНА бр. 6-7“
(1994)
На нив можеме да гледаме како на темелни маниристички форми, но и како израз на силните напнатости меѓу природата и духот.
„МАРГИНА бр. 22“
(1995)
Во структурата на личноста најмногу преовладуваат архаичните моменти.” (Lasch, „Култура на нарцизмот”) Темелниот став на третата етапа е оној, според кој социјалните „големи Други”, мрежата на социо-симболички одредници со која е соочен и во која е вплеткан субјектот, во субјективната економија најдобро делува кај „Мајката-од-која-зависи-задоволувањето- на-нашите-потреби“ која е - според Lacan - првиот лик на големиот Друг.
„МАРГИНА бр. 21“
(1995)
- Овие три етапи можеме да ги проследиме во развитокот на детективскиот роман: класичниот англиски роман на „логика и дедукција“ е сѐ уште сврзан со протестантската етика, меѓутоа американскиот „тврд (hard-boiled)“ роман имплицира пропаѓање на протестантската етика и пораст на „хетерономната“, кон-другите-насочена индивидуа; повоениот „злосторнички роман“ напишан од перспектива на жртвата или на извршителот ја вмешува субјективната позиција на „патолошкиот Нарцис“, изопштеник за кого темелниот социјален Закон се нивелира на рамниште на незадолжителното „социјално правило” - „Не убивај!“ има подеднаква вредност како и „Не го повишувај гласот во друштво!“ и другите правила на убавото однесување што ги кршиме затоа што „некојпат не може поинаку”; така, Thomas Ripley, ликот од серијата на романи на Patricia Highsmith убива ако е тоа потребно, и по убиството нему навистина му е лошо зашто морал да биде толку груб...
„МАРГИНА бр. 21“
(1995)
И кога конечно сите сили на глупоста ќе се солидаризираат и ќе преземат колективен и темелен лов на андерграунд уметникот рушејќи ги сите негови ходници, излези, пасажи, мостови, извори и хранилишта тогаш андерграунд уметникот немајќи каде повеќе да бега применува страшна техника (кетман), техника која ќе ги маѓепса масите претворајќи го истовремено андерграунд уметникот во тиранин од кој се тресе земјата, а реки од крв се слеваат кон морињата.
„МАРГИНА бр. 26-28“
(1996)
Во самиот град, исто така, постојат темелни дупки.
„МАРГИНА бр. 29-31“
(1996)
***** Jacques Lacan, Четири темелни поими на психоанализата. Што значи тоа?
„МАРГИНА бр. 34“
(1996)
И така, јас останав без темелна верска наобразба и култура, а го немав наследено ниту спокојното верување на моите родители, особено кога ни беше тешко во животот.
„Атеистички музеј“
од Луан Старова
(1997)
Кога авангардните движења пропаднаа, општествено конструктивните погледи во уметноста паднаа во немилост, што го предизвика општествениот ескапизам на ортодоксниот модернизам и доведе до криза на темелните вредности во периодот на постмодернизмот.
„МАРГИНА бр. 36“
(1997)
