чалма (ж.)
Застанал зетот пред врата и сите сватови на коњи, наметнати со белите јапанџаци, на главите фесови тунузи преврзани со белите чалми, опкачени сите со пиштоли жолтомедни, а на нозете сите со скорни црвени.
„Силјан штркот“
од Марко Цепенков
(1900)
Се најдов во небрана — изненадена сум невела — не чини неј — нив непара — не толку нетоп — невестински украс од тенеќија кој ја заменува короната ниа — оние нии — нив нуна — кума (делхинутив — кумица) нишан — знак нишка — нит, нитка на платно нишчелки — направа на разбој за ткаење ној— оној ногашчка — наплеток од косата обрецнам — врекнам, нависоко ќе проговорам обрус — долга везана крпа со реси од која се прави чалма на главата одер — врста кревет на столни ногари закопани в земји на кој се чуваат алиштата и покровите во визбата одвраќам вода — басна на вода за да се мени положбата во која се најдува озастра — утринава онбашија — турски војник десетар — каплар опурчак — искинат опинок кој веќе не се носи оралиште — место каде се игра оро ораџика — жена што игра оро орјатка — погрден збор за жена со која друга жена е скарана орман — густа гора оужје — накит олепела — лесна клетва осмак — мера за жито 50 оки отпуст — поповска песна пред свршетокот на извесна. служба павти — женски накит од сребро и бакар пагурче — сад за ракија пазамарка — џеб на селска кошула пајвани — ортомчиња со кои му се врзуваат нозете на коњ да оди раван — ситно парка — што ѝ е, што ѝ пречи да направи нешто паскурник — шара за шарање поскури пачавриче — книжулче, може и крпче од ткаенина пашит — без самар коњ, маска, магаре пералник — котел во кој се топли вода за перење песјачка — погрден збор за жена со која друга жена е карана петле — во онаа см. наполеон — пара златна француска со петле на неа петравил — епитрахил петреви гаѓи — горско цвеќе пинок — опинок плак — старец плетва — трева во сеидбата поврзало — врвца на торба или вреќа, како и на огламник на добиток подвеска — дел од селска облека.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
На главата имаше голема бела чалма, очите убави помалку заматени и страшни, а брадата му ги покриваше градите дополу.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
И совладувајќи го липањето шепоти, божем е над детска лулка, како Борис ѝ заприлегал на нејзиниот Кара-Димитрија, кој од турските чалми врвки за опинци правел.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Местото им помага, луѓето се итри, храбри, па дури и дрски, та ништо не можевме да направиме – почна да се правда Суљо, земајќи ја чалмата од душемето. – Е, како не можевте? – праша разбеснет кадијата. – Сите ве истепаа, што ли?
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Таму зад чалмата на кадијата се покажува само главата со русите разбушавени веѓи и ситните мижливи очи на татко му.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Зар беше важно тоа, каков и чиј е тој бог, кому носи корист, кому пропаст, дали тој има чалма или златен ореол околу главата, дали е облечен во турска салтамарка или е завиткан во црвено платно.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Глигор забележа: сред нечистата затвореничка маса се белкаше чалмата на оној со рапавото лице.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Стипцосаната земја, над која пловат зачаденост и црни испарувања на тага, ја ора усвитено железо и ја јалови оган, по нејзините врвици и библиски беспатици јаваат на коњски костури апокалиптични рицари - чумата, поморот, алчноста, бесот:коњските узди се густ сплет на змии, здивот на јавачите е сув ветар од кој и коренот на кровот се суши; зад нив останува трага: дрвени крстови, плочи со камени чалми, несобрани трупишта, урнатини.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
„Шејтанот бега од крст. негов белег е чалмата.“
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Сите човечки извици на страв и на гнев, онаа животинска гласност пред која и побеснет ѕвер ќе ја свие опашката, се слеале во продолжен крик што го преплавувал боиштето со сила на бескрајна и густа вода под која ќе останат загатливости на човечкото ништење, како и секогаш кога тој човек се борел и колел и бил уништуван заради поголемо парче земја за да гние потоа на најмал простор под крст или под исправен камен со изрезбана чалма на врвот, под чалмата со железо ископана мудрост на Коранот.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
- А ти, честит пашо со чалма на окото, дојде во Лесново по воденички камења а се вртиш околу тресиопашки.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Борис Калпак воздивна. „Ми го подари Трипун Караѓоз. Се плаши - ќе му ги исече некој прстите и ќе му го земе, како што тој го симна од мртвата рака на злодејот со чалма.“
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Се тркалаат на една страна отсечени глави и на друга шајкачи, кечиња, калпаци, шубари, пискули, фесови, чалми, козирки. Сини, бели, сиви, црни, црвени, бели...
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
„Гледај ги ти, детиштава! Ќе ти дојдат вака раскрвавени, па уште и одбираат: не чалма - газа и фластер!" се налути сестра Мира.
„Клучарчиња“
од Бистрица Миркуловска
(1992)
Кадија почна да суди Илија почна да свири кадија почна да игра фрли чалмата в мутлуми фрли чалмата в мутлуми и на Илија говори: Илија море делија алал ти се момите ем калешести невести ем сиротици вдовици со таа пуста тамбура срцето ми го разигра.
„Човекот со четири часовници“
од Александар Прокопиев
(2003)
Ако ѝ рече да остане, божем за да имаат децата права мајка, таа ќе се напрчи уште толку, небаре женски чауш, и ќе почне да му го фрла фесот низ чардакот, или да му ја топи чалмата во шадрванот.
„Вежби за Ибн Пајко“
од Оливера Николова
(2007)
Џабе ви чалми, ефендии! му идеше да им довикне. Сѐ се гледа, сѐ е на видело!
„Вежби за Ибн Пајко“
од Оливера Николова
(2007)
Потоа го развиткаа кетинот, долгото бело платно кое секој муслиман, преку целиот живот си го носи во чалмата врз глава, и од него, луѓето одредени за овој обред, исекоа и направија, без шиење, три парчиња за главата и градите кои ги врзаа едно со друго, така приготвувајќи го покојникот за заминувањето од овој привремен свет.
„Вежби за Ибн Пајко“
од Оливера Николова
(2007)
Едни сметале дека е подобро чалмата на султанот отколку митрата на папата.
„Ветришта“
од Радојка Трајанова
(2008)
