ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

XIII Кога излезе од Институтот, испратен до излезот од директорот, Татко не знаеше кој правец да фати: дали да продолжи кон Судот или кон дома?

Ти сега оттаму идеш, каква е положбата; ќе се пробиеме ли некако до границата?

Но Толевци останаа во племната до сонце огревање.

Кој правец да го фатиме сега одовде? — му се обрна Борис на Ѓорчета.

Толку поарно што каурите не ќе знаат во кој правец се движи потерата.

Тие пред сé биле заинтересирани за: “(А) Личностите од бугарската администрација и тајната полиција во Скопје. (Б) Активностите на ВМРО и нивните односи со бугарската влада и со Германците. (Б) Какво мислење постои во сегашниот момент меѓу населението на Скопје за идниот статус на Македонија и односите на Македонците кон Србите и кон Бугарите и релативната големина на за рличните мислења. (Г) Идентитетот на единиците кои сега се стационирани во Скопје и кои неодамна поминале низ него и во кој правец“.

Партискиот интелектуалец знае во кој правец треба да бидат преуредени неговите сеќавања; тој, според тоа, знае дека ја изигрува стварноста; но применувајќи ја двомислата, тој исто така се уверува себеси дека стварноста не е повредена.

Несвесно се сврте од автобуската станица и заскита во лавиринтот на Лондон, најнапред кон југ, потоа кон исток, потоа кон север, талкајќи низ непознатите улици и не грижејќи се во кој правец оди.

Потоа ровот почна да кршка и веќе не знаеја во кој правец одат.

Одамна не ги гледавме светлата од нашите прозорци и тогаш, во еден миг, сфатив дека не сум забележала кога и колку многу сме се оддалечиле.

Јас се обѕирав наоколу и почнуваше да ми станува сè повеќе страв, а најмногу ме плашеше тоа што не бев сигурна во кој правец е нашата куќа.

Тогаш полека почнував да сфаќам, иако не сосема, во кој правец одат неговите мисли, какви сѐ претпоставки исцртува неговиот ум и какви заштитни планови обликува.

По смртта на сликарот Столпник, во неговата куќа луѓето ја најдоа последната негова слика: неколку муренкови стебла излезени заедно од земјата од еден ист корен, од едно исто 'ртиште и плодиште; додека излегувале од земјта, си давале сила едно на друго, си помагале, а потоа секое на својата судбина се препуштало: едното: напинајќи и грабајќи ја лакомо височината, се истенчило, се искривило, како змија фатена за опашка; гранките му откажале во овој тежок напор да го следат, и тоа, полека, болно, се превиткува надолу и тоне со главата кон земјата; под вратот има заглавено висока потпирачка со чатал што не му дава да се скрши и струполи на земјата; но сето тоа е така болно и тажно штом тоа самото не може без потпирачка да се додржи; другото: робувајќи им уште од излегувањето од земјата на многуте фиданки што лакомо наудриле од него како човек со многу пород, и грижејќи се за нив да порастат, да се здебелат и рашират, постепено станало нивна жртва; тие, не мислејќи на него, се туркаат меѓу себе, грабаат од просторот, се надвишуваат меѓу себе, не водејќи сметка дека еден ден од тежина или од силен ветар, ќе се струполат заедно со тоа мајчинско стебло што им дало живот и повеќе никогаш не ќе кренат глава: ќе умираат постепено и ќе се сушат на урнатиот стеблак; трето: или по сој или така му бил благословот: кога му дошло време за плодење како господ да му се распашал: преполно е и се крши од плодови; капи благ сок од муренките како на доилка кога ќе ѝ надојде млекото; пониските гранки од тежина се спуштаат до земјата и се потпираат да си го намалат бремето; четврто: уште од раѓањето анемично - и до крајот на животот анемично; што можеле другите да му помогнат, му помогнале долу под земјата во времето на 'ртењето и пуштањето на корења; а згора: секое со својата среќа и судбина живее, како птиците кога ќе пркнат и ќе го напуштат седелото; околу него има мала оградичка од штички што го штити да не се чеша стоката од него или да го гризе; кога еден ден ќе се исуши, ќе остане така заградено со штичките како споменик: ако од него избијат нови фиданки, тоа ќе бидат посмртчиња кои одново ќе започнат борба за живот; петто: препуштено е на судбината и на бога: здраво-прездраво е родено, пркнато над земјата, а веќе едната половина му се суши; стои како човек парализиран на кого само едната половина му е подвижна; прави напор да расте и да ја влече со себе и другата половина што му стои како мртовец врзан за плеќи; најтешко му било првите години додека свикнало на тој напор и на тоа проклетство а сега просто ѝ е препуштено на судбината; она шестото, седмото, осмото, што откако излегле од земјата, помислиле дека сè можат и сè е нивно, живеат двоен живот; двојна среќа имаат: на едни сè им е едно во кој правец ќе се развиваат: нагоре, надолу или настрана; не размислуваат ни како да ја оформат својата крошна за подобро да се заштитат од ветриштата и снеговите; не се грижат и не размислуваат дали некој пред смртта ќе им стави потпирачка под мишките или вратот за да не се струполат притиснати од својата негрижа, или дали по својата смрт ќе остават потомство; се шират и живеат како што милуваат.

Каде, во кој правец ќе се оди? (На југ, на југ...) Во секој вагон влегува по една милосрдна сестра.

Тоа е сè што може човек да забележи гледајќи ги стеблата.

Ме допрати до главната излезна порта на која стоеја неколку војници наоружани со калашникови.

Бешир беше крај мерцедесот. Ме забележа замислен. Не му реков во кој правец да вози.

Но, Татко не знаеше како да го советува кој правец да фатат неговите деца.

Татко, нестрпливо очекуваше да види во кој правец ќе продолжи неговата мисла: - Не е најлошото во историјата несреќата, катастрофата, туку грешката, големата грешка рамна на глупост, која води до катастрофи, до несреќи.