ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Татковите зборови не можеа да нѐ смират.

Ај, пичка им мајчина нивна, си велам, и се сеќавам дека поради ваквите зборови не можам да влезам во училишната лектира, а Достоевски ми вели: -Како да е тоа важно.

За некаква сопротива, ми се чини, ни збор не може да стане.

— Не џанум! Каква сопротива, какво сражение по сево ова.

Зборувајте сега за востанието како да го правиме и кога, а не дали да го правиме".

„Види, види, завалиите!“ си помисли Толе. „Научени да м’чат и да и ведат главите пред агите, та и пред мене и наведоа и збор не пушчаат од уста".

Во текот на петдневната дискусија се изредија говорници „за" и „против" општо востание, дури најпосле Даме со неколку збора не ја прекина расправијата.

Марко се реши. Некој мора да почне: — Море ми не стра, ами не?

За некое миење, преслекување и перење, ни збор не можеше да стане: жените станаа чуми, мажите — вампири, дивјаци.

Душа испушти, но збор не испушти каде се комитите.

Тој сѐ чу и виде, но збор не прозбори.

- Де, де, бре мајсторе... - го прекина сопственикот, - ти пак збор не оставаш да се каже!...

Се чини дека би било исправно да се заклучи дека Дишановата игра со зборови не алудира, што би било бесмислено, на “анемичниот”, бескрвен филм, туку со многу префинето значење, се однесува на кружното движење на дисковите, кои ги анимира таинствениот ветер или “здив”, на ист начин како што на Кирхеровата илустрација ротирачкото тело на “Machine anemic” се okno.mk | Margina #8-9 [1994] 199 придвижува со помош на здивот на ветрот, прикажувајќи ја небеската глава.

Она што укажува е звучниот пат кон песната: ја слушам мелодијата, зборовите не ги слушам. Зборовите ги барам.“

КАТА: Така ете! Лоши зборови не! Само убави, благи: вршење, женење... За радост, за веселба, а не такви — будалаштиње!

И ако реченицата може да се разбере само ако се знае значењето на зборовите што ја сочиниле, тоа за зборот не важи; оти какво е значењето на секој глас одделно во зборот?“

Во своите скомињави, шкрти зборови не го криеше презирот кон колективните мании – фудбалот, модата, политиката.

Таа многу често си го гледала синот (може ѝ се присторувало), како надлетува над манастирот, прелетува над нејзината глава и како нешто ѝ говори, ѝ довикува, но зборовите не можела да ги разбере, заради тупотот на нејзиното нажалено срце.

Од тага се смали, поцрне, ко вода испари, прашина се стори. Петре од тој ден збор не проговори.

Тогаш стариот му го пружил пликот и по адресата тој го довел тука кај нив. Стариот ни збор не изустил.

Со едни зборови не се докажува.

Му рече ли лош збор - полош ќе ти врати; црната: ниту сака да те сретне, ниту сака да разговара со тебе; пред очите му е темно; сѐ на светот му е виновно; мудри се, знаат многу, со очи, со поглед можат да дознаат сѐ: кој си, што си, колку тежиш и што сакаш да речеш; во разговор со нив секогаш чувствуваш: меѓу тебе и нив голема далечина; не се напрегаат сѐ да чујат и разберат; на проклетството и на болот му робуваат; лилавата (јоргованлијата); постојано си потпевнуваат во себе или гласно: и во одење, и во работа и во кревет; во устата, на ушето или во малото џепче од палтото носат цветче - за салтанет; на секоја веселба први запoчнуваат да пеат; што било вчера, што било денеска, што ќе биде утре - не ги интересира; кога смируваат скарани, не сакаат многу муабети; на скараните ќе им речат: ајде чукнете се со чашките, оти главата ќе ви ја чукнеме; те фалат, те гушкаат, но сето тоа го прават без мерка; последни од кафеаната се прибираат дома; сивата: многу пребираат, џимрии во јадење, во купување, во облекување; надвор ако врне - продолжуваат по цел ден да спијат; од добиток не држат ништо, или сосем малку; за сѐ, па дури и нешто на милост да речат - колнат; клетвите им се помошни зборови со кои полесно се изразуваат; повеќето се тенкоусти, палени на збор, на јазик; кога е студено - мајката на господа му ја караат, кога е жешко - исто така; на гости, по свадби, од иста чаша или сафа не пијат; дома на прагот од куќата те пречекуваат држејќи ја вратата недоотворена; очите секогаш им се готови да те погледат напоречки, да те мунѕосаат; портокаловата: лични луѓе, секој сака од нивната куќа невеста да земе; кога врват девојките и невестите низ селото - како сонце да врви, сè пука на нив од здравотија, од личнотија; коњ аздисан скротуваат, пукнуваат; таа убавина, таа здрава јатка во нив ги држи до триесеттата година; по неа - одеднаш како зрел плод се што не може многу да држи, свенува, се олошува, се распаѓа; од никого лош збор не се слуша; благи и кротки и во очите и во лицето и во зборот; старичките чисто-пречисто се носат, мирисаат на мискинсапун, на калофер, но не доживуваат длабока старост; прават куќи понастрана од другите, истакнати, видливи; добиците им врват низ посебен влез за во кералот, не низ дворот да им го балегат и гнасат; кога крштеваат дете, врват низ селото како кралска процесија, како крал да се крунисува; ако седиш со нив, имаат моќ да те маѓепсаат, да те стават под влијание, да те владеат.

„Нејќев тоа да го правам... Сакав само да го потплашам и да се куртулисам од таа кучка, од таа аспидија, зашто откако ја имам земено, ниеден убав збор не ми има речено, туку ми фрла мунѕи и ми надава лоши имиња: Ушленко, Клепезе, Тололе, Шавре, Прде, Шапрдан, Ќепе...

О, Боже Господе! И ова да ти биде најсреќниот и најтоплиот момент кој со зборови не се опишува, по кој следи средбата со човечето кое потаму низ годините ќе биде најважното нешто во животот ваш, дојден на најтешкиот и најболен начин на светот.

Нашите зборови не вредат потаму од нас, вели.

- Иљач нема, вели Маса Ќулумоска, а зборовите не помагаат.

Ме гледа, ѝ мрда устата, ама збор не пушта, не знае како да ми каже. 259

Ниеден збор не ти иди, не ти текнува.

Сакам да му го опцујам и господ на попот, ама не можам. Зборовите не ми идат.

Мислија, шестаа, нито за еден збор не можеа да го распраат.

АНТИЦА: Вие можете сто пати да си дадете збор не еднаш, и пак ништо од тоа нема да биде. Јас кога ќе дам, тога.

Прво раѓаат копилиња, па дури потоа ги признаваат како свои., - иако овие зборови не одговараа на убедувањето на Светлана, таа не можеше да ги премолчи.

Ја отворам и барам меѓу моите инструменти; младичот, сепак, ја подава раката, посегајќи кон мене за да ме потсети на моето ветување; ја дофаќам пинцетата, ја посматрам на светлината од свеќата и повторно ја враќам на нејзиното место.

Но и тоа трае само за миг, всушност, како непосредно пред мојата порта да се отвора дворот на мојот болен пациент, веќе стигнав таму; коњите стојат мирно; снегот престана да паѓа, околу мене месечевата светлина; родителите на болниот итаат низ куќата; сестра му по нив; речиси ме креваат од колата; од нивните збркани зборови не можам ништо да разберам; во собата на болниот воздухот одвај може да се дише.

Всушност, тој збор не означувал ниту „јако“ ниту „слабо“, туку врската меѓу тие две и нивната разлика од која двете рамномерно настануваат...“

Стравуваше Татко, кој беше навлегол длабоко во балканската историја, со својот живот и со своите потраги, да не ја релативизира опасноста од натамошното постоење на јаничар, овој, според него, најопасен збор не само на Балканот туку и на светот.

Си имаше многу мака со заемките придавки, кој по бројноста и фреквенцијата на употребата доаѓаат веднаш по именките.

Како и именките, и судбината на овие зборови не се разликува многу: најголемиот дел од нив одамна не е веќе во употреба, ги има во разговорниот и говорните балкански јазици, а најмал дел е и интегриран во нивниот лексички фонд.

Но да се следи историјата на целиот тој период, да се каже кој се бореше против кого во секој даден момент, беше сосем неможно, зашто во ниту еден пишан запис или изговорен збор не се споменуваше ниту едно друго сојузништво освен постојното.

Тој продолжи да чекори без да запре. Чудното беше што во тоа време, во сонот, зборовите не му оставија голем впечаток.

Тоа беше апсурдно, зашто испишувањето на тие зборови не беше поопасно од самиот чин на пишувањето на дневникот; но за миг беше речиси готов да ги откине упропастените страници и сосем да се откаже од проектот.

„Колку прсти покажувам, Винстоне?“ „Не знам. Не знам. Ќе ме убиете ако го сторите пак истото. Четири, пет, шест... Чесен збор не знам.“

Тој збор не можеше да се употреби во неговото старо значење како „ политички слободен“, или „ интелектуално слободен“, зашто политичката и интелектуалната слобода не постоеја повеќе дури ни како концепти, па според тоа беа и безимени.

„Недобар“ може исто така да користи - дури и подобро, затоа што е точна спротивност, што другиот збор не е.

Овој збор не влегуваше во патријархалната тврдина, не влегуваше во ниту еден кодекс.

Некои одеа првин кај мртовецот, му изразуваа сочувство на Танаил и ѝ палеа свеќа на мајка му; ѝ ставаа овоштие, локум и босилок на ковчегот, поседуваа крај неа и издишувајќи од жал, подречуваа нешто за кутрата старичка како се мачела како вдовица да го гледа и одрасне Танаила; и сега кога треба да проживее во полна куќа луѓе, таа си умира, си оди од овој свет; подречуваа нешто и за нејзината кротка, блага душа која на сите во селото, и роднинина и нероднина, само убави зборови им велеше, и која ни на живинче не му свикала, лош збор не му рекла; ќе сронеа по некоја солза, ќе поплачеа, и ќе си заминеа дома; ќе се измиеја на чешмата средсело или езерото, ќе го соблечеа црното руво, ќе облечеа други алишта, и одеа кај Китан на свадбата, на веселбата.

Зборот не ѝ допира до нас а тагата.

Но зошто да се арчиме околу тоа? Зборовите не можат да го изменат стореното.

Странски јазик што не можам да го разберам. Ниту еден збор не ми е познат. Слушам.

Стариот Најдо ни збор не му рекол.

На деда си ни збор не му кажа за тоа што му се случуваше.

А татко ти, онака смотан, навистина не знаеше ни честито да се насмее иако убаво ги беше сфатил зборовите на дед Павел; само прогрофта нешто, промолви, изломоти, но зборовите не ги пушти да заживеат.

Оние кои излегоа, мајко збор не изустија.

Множење со нула Не ме фаќа место, не сум овде во оваа одломка престорена во космос блудам и во отсутност преминувам « тегоба во тегоба » сѐ додека зборот не исчезне и тој ли осуетен, сетен анаграм сѐ додека повторно не се овоплоти - помалку алегорично, повеќе пародично - и не нѐ потсети дека меѓу двата света освен двата постои некој трет за некој друг не за нас за минус еден за минус два за минус сѐ додека не остане и не стане сѐ прааззззннноооо ОО 00 оо

Ама, рана со зборови не се оправа.

Ама, не знае на кој јазик зборуваме, ни еден збор не одбира.

Ќе зинам, а збор не излегува.

Стоп, стоп! – подвика Дедо Мраз кога предните нозе на елените, понесени од залетот, се качија дури по главата на човекот па додаде – Не, не, до колку мислите да ме ожените, Ви се колнам, нема да се согласам оти мојот збор не паѓа во вода, ме разбравте ли?

Зборовите не ги разбираа, ама одушевени беа од гласот.

Ја зеде кутијата и кутрите двајца толку беа задоволни од ова што го сторија та збор не можеа да си речат од занеменост.