ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тогаш јас се сетив дека, кога заминував во С, зедов едно ливче хартија на кое се потпиша Михајло, како претседател на Месната, и уште неколкумина, за случај да ми затреба, поточно да можам да речам, еве луѓето бараат да се изгради водовод, им треба, животот им зависи од тоа.

„Не може да се види опачината“, му реков на Владе, „несвесен дека всушност ја читам реченицата што ја гледав на листот хартија“.

Седнав со лакомост да го прочитам она што беше напишано на подврзаните листови хартија, тврди и пожолтени, на аглите подискинати или свиени.

Еден број листови хартија веќе се испишани и кај мене расне надежта дека можеби, сепак, еден ден повеста ќе биде завршена.

И што да напишам? Во машината до мене стоеше ставен лист хартија, потсетник на мојата неостварена повест, на кој сега отчукав неколку реда, повторување на зборовите што ги рече денес Вангел: „Сега, Симон, нема што, утре заминуваме.

Седнав на масата над оној бел лист хартија што ме обврзуваше, што не смеев да го напуштам и да ја прекршам мојата нема заклетва на верност, и бавно и болно зедов да го пишувам пак она што веќе го спомнав, а кое божем секако треба да биде запишано: “Утрото станав и побрзав кон бунарот за сега денски, спокојно, на болскотот од сонцето, да видам како се мрешка водата и како мојот лик се топи во тие нежни бранчиња.

Во валјакот стоеше празниот лист хартија, без збор на него и, немоќен, го завртив два-три пати напред назад.

Зедов лист хартија и почнав да ги правам плановите.

Пред мене, без намерно да вртам поглед, ја видов машината за пишување и во валјакот воврен листот хартија на кој стоеше напишана онаа реченица: „Има нешто жестоко...

Романот започнува со конвенција, со сликата на писателската агонија пред празниот лист хартија, а замаец на новиот ракопис станува моментот кога селото останува без вода заради еден од типичните транзициски ликови, криминалец со политички врски.

И така, борејќи се со џиновскиот лист хартија, на крај лидерот успеа да излезе од нејзиниот вртлог, т.е. фишек, а за тоа му беше потпомогнала и луцидната идеја, која во нивните обичаи и верувања го заменуваше светиот дух од христијанството.

Тој стоеше достинствено исправен, со широко издадена рака, потпрен на својот свечен пастирски стап.

Таа воочлива декорираност на иерархот, Германците се правеа дека не ја забележуваат, меѓутоа чувствувајќи ја свеченоста на мигот што со тоа митрополитот им ја сугерираше и тие останаа да стојат пред посетителите.  „Да Ваша еминенцијо, таа листа ни е неопходна”, ја подаде раката СС командирот Беренц.  „Добро, но најнапред ќе ви го покажам писмото што го напишав до една значајна личност”, рече владиката и од под расото извади лист хартија.

А, да, зборот ми беше дека баш синоќа, во состојба кога главата ми беше полна со зборови, мисли, горчлива течност, “правила”, не земав лист хартија да ја исфрлам сета мачнина, “епохална самотија” само затоа што знаев дека денес ќе ја добијам машинава и сето тоа иако во главата внатре е хаотично, ќе биде посредено со помош на овој предмет пред мене кој бил, освен прашината, голема инспирација за Ли.

Тогаш реков: „Во ред, менуваме”.

Многу е полесно да се чита кога листот хартија е чист.

- му подаде еден лист хартија и пак брзна да цимолка во дланките.

МАТЕЈА МАТЕВСКИ ЈА ЦРТА УЛИЦАТА НА СТАРИОТ ЦВЕЌАР ВО ИСТАНБУЛ На едно ливче хартија позајмено од келнерот во кафулето Аквариус во Охрид поетот Матеја Матевски ја црта улицата Истерлик во Истанбул која од Таксим води кон Галата Сарај и од која, еве тука некаде, под лицејот, се скршнува во Улицата на стариот цвеќар.

Со тоа Сара, витка жена на нешто преку четириесет години, физичар аматер која почнала да се занимава со пишување како со хоби пронаоѓајќи го таму она за што сега верува дека е вистинска активност, од сеќавањето ја бележи (на хотелски лист хартија, со молив со знак на авиокомпанијата Делта) формулата на Ервин Шредингер која прикажува развој во време на брановата функција на физичките системи, аксиом од квантната механика: /еве ја формулата/ „Топката”, рече таа потоа, брзо вртејќи се на стомак, „сега е на твоја страна.“

- Каква пијачка, каква музика, та ние сме на лист хартија.

Стуткан во една разнишана фотелја зад масата прекриена со листови хартија, тој доста иронично ги гледаше подготовките на екипата.  Селин, вие сте чудна личност.

Чапаев седна спроти Татко. Пред него стави лист хартија, испишан на машина.

И сега, овој лист хартија на којшто Татко се пренесе изнасилено, го чувствував и како еден вид сопствена пресуда...

Ги извлеков двете стуткани топчиња хартија. Го барав едниот лист хартија, оној што беше напишан од Татко.

Ги гледав искривените Таткови букви, врз белиот лист хартија, како завршен дел од параболатана неговиот живот, пред неговата последна балканска битка.

На мојата машина беше поставен белиот лист хартија, готов да го прими мојот голем немир.

Го погледна испишаниот лист хартија во моите раце.

На тој пуст лист хартија, небаре болно откината од книгата на неговиот живот, требаше да си пресуди, како некогашен судија, па судија и адвокат од отоманското до социјалистичкото време, да си го резимира последното обвинение, да пресуди, самиот, на крајот, дали ќе ги тужи или не грабнувачите на сиџилите...

Го држев во рацете стутканиот лист хартија кој го беше напишал Татко. Тоа беше цел еден живот.

Тоа се случувало до моето пристигнување, со судбоносниот лист хартија од кој се очекуваше да ги оживее неговите надежи да трага и низ своите веќе одземени сиџили...

Таа бавно шараше низ белиот лист хартија, според ритамот на неговата мисла, забрзана на мигови, поради видливата вознемиреност.

Директорот го забележа, но, загледен во еден лист хартија, не го ни поздрави.

Но тоа не беше најзначајното во Татковиот испишан лист хартија.

Нивните замисли беа во согласност со безнадежно хетерогените нации зачувани заедно со помош на неколку ливчиња хартија од 18 - от век и со помош на Холивуд.

Мишко од внатрешниот џеб на палтото извлекува свиткан лист хартија и преку вазната со цвеќе му го подава на Саздо.

Седнував во аголот, покрај креветот, и се обидував да нацртам еден поглед кој гледа во ужасната празнина, две очи кои плачеа навнатре, но обидот завршуваше на една единствена точка – движењето на мојата рака запираше онаму каде што започнуваше.

Однекаде изваде лист хартија, и рече: „Еве го списокот.“

Потоа ми подаде еден лист хартија што го држеше во раката.

Понекогаш, седејќи во аголот од собата, потпрена со грбот на ѕидот, заспивав загледана во ликот на Рајнер положен на моите колена.

Гледав во имињата запишани на хартијата.

„Ова е за тебе,“ рече. „За спомен.“

Од брат ми понекогаш позајмував лист хартија и молив.

Мојот поглед ја галеше хартијата; гледав во полните усни, во внимателно зачешланата коса, во замислената линија меѓу веѓите, во очите кои плачеа навнатре, и помислував дека можеби во тој ист миг Рајнер седи во својата соба, и како што јас гледав во тој лист хартија, така тој гледа во црвениот џеб што му го дадов за спомен.

Таа вечер отидов да го посетам. Заради незацелената рана во устата не можеше да зборува, па ги запишуваше своите прашања и одговори на лист хартија.

И кога мама го раскинуваше неговиот лик, почувствував дека не ми го уништува само единствениот опиплив спомен од него, и не само единственото нешто преку кое се потсетував на неговиот лик, па оттогаш натаму неговата коса, неговите очи, неговиот лик, беа само нејасно сеќавање; јас во тој миг почувствував дека таа со тоа раскинување го уништуваше и она ветување дека разделбата не е вечна. …

Наутро, кога моите сестри и помалиот брат заминуваа во училиште, а Зигмунд на предавања на универзитетот, и откако мама одеше да му помага на татко во продавницата, јас го вадев од под тепихот, каде што го криев, оној лист хартија на кој беше нацртан ликот на Рајнер.

Оној лист хартија со ликот на Рајнер за мене беше присуство во отсуството, знак и ветување дека разделбата не е засекогаш.

Ден потоа кај брат ми се јавил зет му Макс Халберштат.

Остави само лист хартија. Нотна. Беа напишани некои ноти,но инспекторот Фиданчо Голомешев, кој инаку силно го љубеше фолклорот, покрај сета волја, не можеше да го протолкува.

Беше тоа веќе трето писмо што го започна, и туткајќи го испишаниот лист хартија.

Почнавме да пишуваме на земја, на камен на дрво на лист хартија со перо уште од прво молив, стило на школска табла УРААА!

Пред него беше една средена собичка три на три метра, во едниот агол беше дрвеното самоделско  легло, во другиот гореше големата печка, над неа граот беше зоврен, до прозорецот беше масичката, а на ѕидот од дебели греди висеше неговата пушка, фенерчето и уште неколку листа хартија, од кои едно беше минатогодишен календар со ливчиња што се откинуваат секој ден, на кој стоеја сите ливчиња неоткинати.

На бел лист хартија да начкраба дека моралот е феномен од психолошка природа, збир на правила и норми кој ги регулира меѓучовечките односи.

Зборови кажани од срце, ставам на лист хартија, за да те потсетуваат на кажаното еднаш во еден миг од животот...

Со ова ливче хартија целата власт му ја препуштаме на генералот Стојан.

Веднаш се фати за работа. Штом сфати што претставува фотографијата, и што значи таа, ја покри со друг лист хартија.

Онаа, жената бегалка во чамецот исто така го покри малото момченце со своите раце, иако со нив не можеше да го заштити повеќе отколку со лист хартија.

О'Брајан држеше еден лист хартија во рацете и внимателно го проучуваше.

Што има во тие листови хартија?

мачката никогаш не заспива сосема или номадството како инспиративна деструкција ...како оптегната топлокрвна мачка пред разурнатите порти на златниот храм рамнодушна за светите знаци на каменот за тебе и за твоите шумски распојасани придружници овие ракописи со векови недостапни за надворешниот свет се само листови хартија ѕидовите на тишината те нервираат би ги здробила со жешкиот крик на летото во пот во трк кон отворено небо свирепа јавачке колку безначајни те се тромавите мислители што по библиотеките умираат за бесмртноста би ги впрегнала под себе би ги камшикувала во сопствената крв да ја сетат сласта на минливоста напред напред тагата чувај ја внатре зад погледот нека другите страдат за тебе нека прскаат мускулите потоа испружи се со испрекинат здив дива прекрасна сред моите нечитки неважни песни...

Учителот постојано ги меткаше лисјата хартија што ги држеше во раце, чекајќи згоден момент да го прочита она што го имаше приготвено за да ја запознае Комисијата со селото.

Застапникот, кој цело време седи некако стуткано како да сака нешто да скрие од некого и со двете раце во скутот, држи листови хартија свиткани на две, колебливо станува од местото со листовите хартија во десната рака, потоа ја крена раката, ги фати листовите со двете раце и почна да чита често неумесно запирајќи или затоа што текстот му е нечитко напишан или можеби му го напишал некој друг.

Та нели тој задоволство наоѓа токму во возбудата од она што со леснотија му го шета моливот по белиот лист хартија или прстите по тастатурата да нанесуваат знаци по виртуелниот празен простор на екранот пред него. Сега Едо ги имаше сите Едовци.

И истовремено ги залиста сините, жолтите па пополека и белите листови хартија.

Да ѝ потставиш лист хартија ќе дибиеш идеално насечени конфети...“

Таа еден ден, вообичаено по завршувањето на работното време, се врати со загадочна насмевка на лицето при што, од чантата извади еден лист хартија и му го подаде на авторот.

II. Мислам, ова топло сонце пробива низ прозорецот во мојата празна соба – сега, токму сега еден зрак заигрува по масата, по испишаните и празни листови хартија што лежат по масата, потоа се одбива до нерасцутената роза во шарената вазничка за цвеќе, а ние оддалечени стотици, илјадници метри од тој зрак, го сеќаваме неговото скокоткање во брчките околу окото.

ЧОВЕКОТ: Вади лист хартија чита.

Но овој пат злокобата не беше усно известие што патува бавно од уво до уво, туку уредно отчукан лист хартија, со печат и со потпис.

Развлечена, тешка, длабока, глува, ту тивка, ту гласна, набожна, скриена, тажовита, здавена, жалосна воздишка кај жените.

Едно утро, кога се разбудив, сестрата ми пријде, и ми подаде ливче хартија.

Крстовица полека свртува глава, погледнува во својата црна шамија распослана на подот и тивко, одвај чујно, изустува: - Ајде, синко, стани на мајка, стани... Стани, Ристеее!...

Со растреперена рака посегнува во пазуварката и, кога ја отвори широката испечена и испукана дланка, жените видоа свиткано ливче хартија.

Не моли: туку наредува со шепот и со растреперени прсти го бара неговото тело.

Само видовитите можат да ја протолкуваат и таа друга страна. Но не секогаш!

Секое нешто, па дури и овој празен лист хартија на масава, има две страни. Едната секогаш е позатскриена од другата.

- почна да плаче и му подаде еден лист хартија.

Ако го трансформираме внатрешниот свет на нашите души ако се ослободиме од темните сенки на нашето минато, од разочарувањата, неуспесите, траумите, понижувањата, ако научиме да го контролираме минатото, нема повеќе да го носиме како тежок товар, нема зошто да жалиме сѐ е добра лекција, шамар за освестување.

Напишете ја тагата, напишете ја болката на лист хартија, напишете дека сте си простиле на себе и на другите, ќе почувствувате ослободување од стегите на негативните чувства, јасност и што е најважно надеж.

Мислите дека е лесно да напишете било што и мислите дека ќе ви биде полесно ако ја олесните душичката на овој бел лист хартија.

Би можело да се каже дека кај Leonardo сцената на спарувањето е развиена и во доменот на дводимензионалноста со еден сагитален пресек во однос на рамнината на еден лист хартија, она што низата од четирите еротични скулптури на Duchamp - од Not a shoe до Objet-Dard - го изложи тргнувајќи од тродимензионалноста на волуметрискиот предмет. ]е им пристапиме уште и на Leonardo-вите анатомски цртежи на вулва, во сета нивна груба соголеност и изложувањето на истиот орган во околината на Филаделфија, Со оглед дека..., каде што на погледот му е дадена, среде еден давинчиевски пејсаж еднакво таинствен како што е оној низ кој излегува Mona Lisa, енигма на една друга насмевка, овој пат вертикална, и која не е засенчена со никаква влакнавост во гарантираната анонимност на суштеството што ни ја нуди.

Во ова двојно позајмување на идентитет, како на личноста така и на полот, во замената на еден лист хартија со друг, ќе видиме, можеби, не толку иронично заколнување на едниот мајстор во непочитување на верноста кон еден стар мајстор, колку можност да се постави прашањето на вистинското значење на едно дело чиј што автор на своите современици им се покажуваше како вечен алиас, а делото секогаш се разликуваше како алиби.