ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тажно мртвило лебди во просторот. Кога последен пат го посетив ова место, како сѐ уште да ги слушав веселите гласови на некогашните задоволни работници од детството, во преполната работничка менза.

2.  Странците во РМ уживаат слободи и права гарантирани со Уставот, под услови утврдени со закон и меѓународни договори (чл. 29, ст.1 од УРМ).

Во разговор со нив, ми кажаа дека се водат како осигурени преку некоја приватна агенција за обезбедување, но дека плата немаат видено „којзнае од кога“...!?

По околност што некоја година престојувал во Мелбурн, зборуваше по некој збор англиски и му се стори важно со мене да зборува на тој јазик, бидејќи јас сега, поради треската, изгледав бледо и нежно, и уште свежо избричен и облечен во ново, токму како странец во Маказар. „Јес“, повтори тој, „егзектли, точно за гараж!“

Или времето од осум години беше прекратко, или влијанието на Жешов, Виена и Берлин преголемо.

Гита го жали: во пролетниот календар на гибелта, некогашниот прв човек на заедницата, сега само странец во еден голем ориентален град што никогаш наполно не го прифати за свој, поранешниот главен рабин и претседател на општината на Салоника ги брои писоците на локомотивите што ги најавуваат транспортите на живи луѓе, откорнатици со извесна дестинација, но и неизвесна судбина.

Тука, во Солун, тој беше начин на живеење.  Во текот на овие посебно тешки месеци без Цви, таа уште повеќе се чувствуваше странец во овој град на кој маж ѝ му беше духовниот предводник, а нејзе најважната врска.

Во мај, разредениот воздух над гетото Барон Хирш само двапати го пара писокот и го исполнува пареата од локомотивите на двете композиции со нов човечки товар во истите добиточни вагови: на 3-от и 9-от ден на месецот во кој едвај кој можеше да забележи како богато цутеа дрвјата во дворовите од напушените еврејски куќи.

Делез вели: „Големиот писател е странец во однос на јазикот на кој се изразува, дури и кога станува збор за мајчиниот јазик”.

Влегува добро дотеран странец во берберницата и моли брзо да биде избричен.

Така би се објаснил еден изолиран атентат, но не и организирање на една голема завера, што опфаќа голем број припадници, што скоро сите се странци во градот, и особено ништо не можело да го оправда тоа што, без полицијата да забележи, беа употребени такви материјални средства во деновите 28, 29 и 30 април“134.

Таа добро ја познаваше ситуацијата во женскиот оддел на Прифатниот центар за странци во кој ги помина првите две години од своето вработување.

Со новата формулација се прецизира дека ми- нистерството за надворешни работи е првиот орган кој има активна улога во процесот на приемот и проверката на барањето за засновање на работен однос на странец во РМ (чл. 2).

Новина е и разграничувањето на ви- довите работни дозволи (чл. 8-14), потоа регулирањето на работата на странци кои се преместени во РМ, а кои засноваат работен однос или даваат услуги (чл. 4), вклучувањето и регулирањето на материја поврзана со назначување на работници од странски компании во РМ (чл. 19), потоа можноста за обука и напредната обука на странци во РМ (чл. 21), материјата која се однесува на сезонската работа на странци (чл. 22, 23 и 24) и регулирањето на работата која се извршува од страна на странски претставници на компании (чл. 25).

2.  Закон за изменување и дополнување на Законот за вработување и работа на странци, Сл. весник на РМ, 5/09. 3.  Закон за условите за засновање работен однос со странски државјанин, Сл. лист на СФРЈ, 11/78 и 64/89. 111 Како позитивни промени може да се истакнат: овозможувањето самовработување на странците во РМ, воведувањето на антидискриминаторни одредби, мерки за заштита на домашната работна сила и право на работен однос на азиланти, бегалци и жртви на трговија со луѓе, како и пропишувањето на обврска за обезбедување на минимални права за работно време, одмор, плата, безбедност при работа за странските работници.

Измената и дополнувањето на ЗВРС од 2009 година Со измената и дополнувањето на ЗВРС од 2009 година дојде до промена и преформулација на некои одредби во законот поврзани со остварувањето на права од работен однос на странци во РМ. 4.  Просечна исплатена нето плата по работник за месец февруари 2010 година според Државен завод за статистика. 119 Во поглед на дефинициите на поимите дојде до две важни промени.

Со воведувањето на квотите се изврши и категоризирање на работните дозволи за следните пет цели: а) вработување на странци во Република Македонија; б) странци преместени во Република Македонија; в) обука и доусовршување; г) сезонско работење на странци и д) поединечни услуги од странци (чл. 5, ЗВРС).

Ограничување на бројот на странците на пазарот на трудот Како што спомнавме претходно, една од новините на ЗВРС е воведувањето на квоти за работни дозволи за засновање на работен однос на странците во РМ (чл. 4 и 5, ЗВРС).

Со измените од 2009 се изврши и преформулирање на одредбите кои ја регулираа процедурата при поднесувањето на барање за засновање на работен однос на странец во дипломатско-конзуларните претставништва на РМ.

Дојде до промена и кај одредбите што се однесуваат на министерството за внатрешни работи, па сега, покрај тоа што ја извршува проверката на барањето, ова министерство доставува и мислење по однос на барањето за засновање на работен однос на странец во РМ (чл. 2, ЗИДЗВРС).

Помеѓу поважните ново-предвидени прекршоци се следните четири: а) поттикнувањето или учеството во незаконски вработувања на странци во Република Македонија или на државјани на Република Македонија во странство; б) невраќањето на работната дозвола на странецот со кој не се склучило вработување или договорен однос или чиј работниот однос е прекинат пред истекот на времетраењето на работната дозвола; в) необезбедувањето на условите предвидени со Законот за работни односи и г) недоставувањето на работната дозвола на барање на надзорниот орган (чл. 39-49, ЗВРС и чл. 12, ЗУЗРОСД).

Носењето на овој закон предизвика определени намалувања на правата на странците во однос на засновањето на работен однос во РМ.

Во врска со ограничувањето на новите вработувања и работата на странците во случај кога тоа предизвикува негативен ефект врз економијата и стапката на вработување, се предвиде и заштита на домашната работна сила од работодавачите кои би вработувале првенствено странци преку неиздавање на работни дозволи на работодавачи кои што тие ги бараат за ангажирање на странци, иако таа работна сила можеле да ја обезбедат во РМ (чл. 7).

Со овој закон дојде до значително поголема регулација на полето на вработувањето и работата на странците во споредба со дотогаш- важечкиот закон од 1978 година.

Влезот на странецот во заедницата се смета за вознемирувачка промена, опасен и непредвидлив чин.

Се прашував дали странецот во овој стан, во оваа соба си мисли дека сум мајка му или некоја глупава сопруга која му ги пегла кошулите на мажот што треба да оди во лов на „Риби“.