ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Лево од нив, во малото сепаре, изделено со ниски, стилизирани столбови од дрво, разговараа Киријаз и Софија, жена во поодминати години, службеник во одделението за односи со јавноста во Агенцијата за екологија во урбаните средини.

Новите урбани мигранти беа, главно, луѓе со скромно потекло кои, во времето на релативниот просперитет што ги обележа крајот на 1960-тите и почетокот на 1970-тите години, можеа во Калифорнија да ги најдат истите неквалификувани работни места што ги имале во Ајова или во Алабама.

Над 300 000 од тие умрени биле мажи што имаат секс со мажи.445 Само во Заливското Подрачје на Сан Франциско умреа десетици илјади геј-мажи, меѓу кои околу 17 000 во самиот град Сан Франциско.446

Геј-гетата, со други зборови, побудија нови облици на живеење. ‌Луѓето што ги воспоставија тие гета не беа, главно, народ од средната класа.

Но, ако се дрзнела да го застапува играњето улоги кај лезбејките од современиот свет на 1970-тите, тоа ќе било нејзина фемисторија (herstory). ‌До крајот на 1970-тите, лезбејскиот и машкиот геј-живот во урбаните геј-гета на САД и на Западна Европа станаа препознатливи по хегемонијата на лезбејскиот феминизам и на емпатично мажествената култура на таканаречениот машки геј-„клон“, кои се трудеа да ги исфрлат од хомосексуалноста родовите поларитети и асиметричното играње улоги.

Сидата десеткуваше две-три генерации геј-мажи. До крајот на 2005 г., во САД од сида умреле над 550 000 луѓе.

Како што растеа цените, празните места што ги остави сидата не се пополнуваа со нови бранови геј-доселеници од работничката класа.

Со месеци или со години штеделе пари и најпосле се доселиле во големиот град, каде што разумните станарини во геј-маалата што се создаваа во некогашните етнички, работнички или постиндустриски делови им овозможуваа на луѓето како нив да се издржуваат работејќи како келнери или како медицински сестри, а, сепак, да живеат во урбан геј-центар – макар што можеби мораа да го делат станот со неколку цимери за да ја делат киријата.

Најпосле, ова повлијае врз начинот на кој сега живеат сите геј-луѓе.444 ‌

Во исто време, брановите џентрификација што придонесоа кон преобразбата на геј-маалата предизвика стопанска експлозија на недвижностите во внатрешноста на градот, бидејќи оние од предградијата почнаа да се враќаат во новообновените внатрешни делови од градот, а поради тоа цените на недвижностите во урбаните центри на САД пораснаа вртоглаво. ‌Геј-мажите со скромни приходи кои ги населуваа геј-гетата и кои подоцна умреа од сида честопати не беа сопственици на имотот.

Енклавите Кастро, Фолсом и Полк Стрит во Сан Франциско не беа населени со типови што чекале да се отвори работно место во некоја центарска адвокатска канцеларија или на Универзитетот на Калифорнија во Беркли (иако имаше таму и многу правници и професори).

И многумина правеа така: тоа беше геј-соодветник на Исходот. ‌А ако ти се присакало секс, во тоа време, мораше да излезеш од дома.

Јас имав впечаток дека рурална Албанија, која беше во еден вид педесетгодишен физички и ментален карантин се реваншираше во урбана Албанија, во која се криеја старите структури на власта.

Прозата на Б. Варошлија „произлегува од еден говор кој почнува да се раѓа сѐ понагласено во нашата јазична практика во урбаните средини, расказите на В. Малески се градени врз одредени говорни ситуации во кои се еманципира еден јазик на чаршијата, на градот, од говорот на руралните средини со кои е сѐ уште во силен контакт, литературата на С.Попов произлегува од јазикот на селото кој е затекнат во една конзервирана состојба итн.

Тоа беше традицијата на Диркем, Вебер и Зимел кои токму настојуваа да ја разберат положбата на луѓето фрлени во урбаното друштво.

И тоа е она што социологијата, без оглед на тоа што ќе остане од неа, пак ќе го прави.

Односите помеѓу психичката средина и нејзиниот физички дел, кои почнуваме да ги сфаќаме кај ментално болните, се посериозна варијанта на ситуации во урбаното општество.

Сѐ поголемо е убедувањето дека незнаењето за односот на психичката околина на лицето, нејзиниот физички дел, придонело за некои од тешкотиите што денес се јавуваат во урбаните центри.

Зашто луѓето немаат слобода во изборот дали ќе ги гледаат билбордите или не.

Мора да 143 Braco Dimitrijević, introduction to Gallery of Contemporary Art, Braco Dimitrijević (Zagreb: Gallery of Contemporary Art, no. 191, Feb 8-25, 1973). 114 се случи ноќе, кога зградата спие“144, вели Кшиштоф Водичко (р. 1943, Варшава, Полска).

Билбордите не се пасивни елементи во урбаниот пејзаж; тие активно го мамат окото и имаат тенденција да доминираат со визуелното поле.

Зградите што тој одбира да ги нападне со неговите големи слајд и видео проекции (што тој го нарекува ’интерогативен дизајн’) се обично оние кои доминираат во урбаниот пејзаж, оние кои го контролираат и регулираат протокот на секојдневниот живот.

Попрво, таа е ангажман во стратешки предизвици за градските структури и медиуми кои посредуваат во нашата секојдневна перцепција на светот: ангажман преку естетско-критички прекини, инфилтрации и апропријации кои го доведуваат во прашање симболичките, психополитичките и економските операции на градот.“

147 Политизирајќи ја свеста на гледачите преку очудување на познати архитектонски обележја, проекциите на Водичко интервенираат во урбаната топографија произведувајќи нови значења и пораки, 146 Rosalyn Deutsche, “Art and Public Space: Questions of Democracy,” Social Text - No. 33, (1992): 43. 147 Krzyszrof Wodiczko, “Strategies of Public Address: Which Media, Which Publics? ” and “Discussion,” in Discussions in Contemporary Culture, ed. Hal Foster, no. 1 (Seattle: Bay Press, 1987), pp.42,48, цитирано во Erika Doss, “Raising Community Consciousness with Public Art,” American Art – Vo;. 6, No. 1, (Winter, 1992): 79-80. 116 принудувајќи гледачот да го преиспита политичкото кое што лежи во основата на архитектурата.