ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Новото поглавје требаше да се однесува на митот на балканското самоуништување, познат и како синдром на ликвидации од кој не беше ослободен ниту еден од балканските народи.

Од Балканската војна сум војник, седум рани носам, и сега уште служам, кмет, на народот житото му го грабам.

Се мачев во безизлезот во кој се најдов да трагам во сеќавањето по излезните таткови идеи од балканскиот лавиринт.

Имало и разни религиозно-пропагандни институции, училишта, здруженија раководени и финансирани од Запад и од балканските држави.

Сега се прашува: дали од нашето отцепување од балканските народи ќе се восползуваат нашите непријатели и кои се тие?

После, таквото присоединување на цела Македонија кон една од балканските државички не е возможно – другите државички ќе му пречат.

Делењето е вештачки создадено од балканските државички со намера да ја делат Македонија со стекот на околностите.

Но освен нив, има и политички причини што никојпат не ќе ѝ дадат на Србија да допушти да се реши македонското прашање во полза на една од балканските држави, особено во полза на Бугарија.

Востанието ни покажа оти ние Македонците не можеме да очекуваме помош од никоја од балканските државички, оти решението на нашето прашање е сето во рацете на големите сили и затоа нам и не ни треба да ги соединуваме и да ги замешуваме нашите интереси со чии и да се словенски интереси на Балканскиот Полуостров.

А ни присоединувањето кон една од балканските државички, што не е никојпат возможно, ни делењето ни окупацијата не се возможни без револуција одвнатре.

Полното отцепување на Македонија од балканските државички во етнографски однос ќе исплива најаве со успокојувањето на Македонија.

Ако со нашето отцепување од балканските словенски народи го постигнеме соединувањето на сето македонско словенско население во едно цело, ние не ќе ослабнеме, туку ќе се усилиме, така што од исполнувањето на идеите што се развиени во таа книга само ќе се оправда пословицата дека силата е во соединувањето.

Никој друг од балканските народи немаше така спокојно да гледа на запустувањето на еден крај, каде што има негови сонародници.

Резултатите од балканските завојувачки војни наполно се совпаднаа со предвидувањата на К.П.Мисирков.

Идеалите на оптимизмот кои најсилно ферментираат во младоста, во кревката душа која верува во сите можни апсолути, кои ги пластев учејќи ја и читајќи ја француската книжевност и филозофија низ нејзините доминантни преставници, кои во мене ја извишуваа моралистичката крива, картезијанската логика, откако го открив Сјоран започнав да се сомневам во нив.

Филозофот од балканско потекло ги урнуваше во мене сите оптимистички химери, сите можни лажни апсолути, метафизички или идеолошки илузии.

Ја имав со себе малата книга, есејот Историја и утопија од францускиот филозоф и есеист од романско потекло Емил Сјоран (Histoire et outopie, Gallimard, 1960).

Бев посебно пленет од страниците на овој филозоф кој ја беше промислил суштината на излезот од балканското варварство!

Камилски како да сакаше со овој проект да го привлече вниманието на властите кои ја продолжуваа традицијата на искоренувањето на османското и турското од балканските војни, во текот на целиот XX век, но, секако, дека тој си имаше свои различни аргументи кои сакаше да ги сподели со Татко, когошто го сметаше за голем авторитет по ова прашање.

И Татко и Камилски не можеа да се сложат се тезата произлезена од балканската литература на времето, која имаше влијание врз институциите на идните времиња, во врска со терминот на курбанот дека постојат два света помеѓу коишто нема и не може да има вистински допир, ни можност за разбирање, два страшни света осудени на вечна војна во илјада облици..., потоа еуфемизмот на пеколната неслога, повикот на незапирлива борба со ветување дека курбанот, односно прекрасните жртви ќе бидат залог за поубав живот на некои далечни поколенија.

Меѓутоа Климент Камилски не сакаше да наседне на идеологизацијата на османскиот период, чија виктимизација започнува од балканските војни, кога вредностите на заедничкото наследство ќе бидат доведени во прашање.

Но стануваше очигледно дека Татко сакаше да посочи пример на одбрана космополитска личност од балканската историја од османското владеење, во која откриваше и модел за својата балканвавилонска судбина, која можеше да му биде блиска и разбирлива и на Климент Камилски.

Климент Камилски коментира во себе, а подоцна тоа му го пренесе дискретно во еден разговор на Татко, дека и цензурата во сталинистичкиот комунизам по војната била само една од балканските варијанти на западната инквизиција во однос на забраната на книгите.

Зборот има неисцрпни значења и ретко кој би можел лесно да го искорени од балканските јазици.

Но крајниот сон на Климент Камилски беше да создаде библиотека со ѕидови од книги, како отворени граници кон бескрајот, во потрага по излез од балканскиот лавиринт.

Дури и оној внук на синот или на внукот на зографот од првата половина на деветнаесеттиот век, иако сега издуван, јунак и артилерец во српска или бугарска батерија од балканските војни, седеше под сенка со чанак попара пред себе, давеше муви во реткото млеко и мавтајќи со лажицата пееше со децата.

Од балканската битка е истргнат настанов, време кога во 1912 година Србија, Бугарија и Грција, нешто пред тоа и Црна Гора, ѝ објавиле војна на Турција, а јавнатата Македонија ја бранеле од туѓо зло за свое, под команда на ефендија Али Риза: Вардарската армија на Зеки-паша, Струмичкиот корпус на Али Надир, Северноалбанската војска на Асан Риза, Јужно македонските чети на некојси Таксим, некакви други булуци на аскер и башибозук и богзнае какви сѐ уште регуларни и диви воини.

Во овие клучни периоди од балканската, но и од европската историја, од крајот на Првата и на почетокот од Втората светска војна, на Балканот и во Европа, Мајка ги имаше и своите најрадосни мигови во животот.

XXIII Мајка својот живот на Балканот го делеше на два дела, јасно обележени од балканската географија и од балканската историја: на живот минат на едната страна од границата, во родната земја, и на живот минат на друга­та страна од границата, односно во туѓина.

Во потрага по излез од балканскиот ќорсокак настојуваше првин да изолира, а потем да генерализира, низ парадигматични идеи, едно искуство од империите.

САД И НИВНОТО АНГАЖИРАЊЕ НА БАЛКАНОТ ВО 1941 ГОДИНА

Во таква ситуација се чини дека за американските претставници Балканот почнувал единствено надвор од балканските салони и шведски маси.