ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Се повеќе од нејна град се крева плач и пискотот што воздухот го полнат. Над овој толку тажен створ се збраа многу жени и со една тага болна ѝ шепнат тие збор по збор.

Трагајќи по зборовите кои требаше со присила да исчезнат од домашните речници, по зборовите во кои сѐ уште живуркаше минатото, по зборовите кои требаше да покажат дали минатото на некој начин минува низ сегашноста, дали е сѐ секогаш присутно?

Климент Камилски прв сакаше да предложи листа од сто најопасни турцизми во балканските јазици со османско минато утврдувајќи според интензитетот на опасноста сукцесивно да се разгледуваат, збор по збор.

Ја доѕидував, збор по збор Со ластовиците под стреата, со голиштарците Со ноќните пакувања на куферите Со прераскажаната кланица за јагниња Со високите прозорци за плачење Со промајата, со гостите, со јадењата.

Се бараат луѓето и се препознаваат по слики, по лузни, по белези, по зборови...

Чекорите одминуваат, одат по некој друг, добро што не го запре овој вруток од пријатни мисли: „Во училиштето за сиромашни еврејски деца, учениците изучуваат четири јазици: хебрејски, грчки, француски и шпански.

Се сосредоточува на текстот од интервјуто за „Der Morgen“ кој му се враќа во мислите збор по збор, онака како што го даваше тогаш, пред девет години, имајќи ги пред очите како негови први читатели, татка си, реб Апфелблум, своите ционистички пријатели од Жешов, авторитетните рабини на Берлин, дури и неговите просветени професори од Виена кои во неговото доживување стојат, тројцата, со широко разлистани весници, потчитуваат од неговото интервју, а потоа задоволно фрлаат меѓусебни погледи преку рамките на очилата и цвикерите и задоволно го одобруваат прочитаното...

Знаев дека БС нема да ме сфати. Затоа и толку пребирав по зборовите.

Се трудев од секоја моја изречена помисла да произлезе разбирање иако не и одобрување на состојбите што имаат храброст да го пречекорат синорот на тврдата животна логика.

Блед, испиен, силно возбуден, со двете раце силно притискајќи едно малечко листе, нешто на глас мрмореше, изговарајќи збор по збор. Рецитираше, твореше.

Селаните, повторувајќи ја збор по збор заклетвата што ја читаше блажениот митрополит, во крајно трогателна атмосфера, се заколнаа, секој дигајќи ја својата десна рака.”

Од Преспани се разликуваат не само по зборот, туку и по изгледот. Имаат црна коса, коскеско лице, испупчени очи и орлови носеви.

Кажи: задоволството е во занесот по зборовите, не самите зборови: кога сѐ е речено, недоречено кога зборувањето е пасија, од по жица по тенок мраз, скок над гротло ; кога се разбираме молкум, со поглед, со мимика, со гест со крстот на чело; кога се разбираме наспроти зборовите со интонацијата, со бојата на гласот; кога ситуацијата е дел од разговорот;

Најпосле, кутриот Акакиј Акакиевич испушти душа.

Непрестајно му се појавуваа слики една од друга почудни: ту го гледаше Петрович и му порачуваше да му направи шинел со некакви си стапици за крадци, коишто постојано му се привидуваа под неговиот кревет, и тој постојано ја викаше газдарицата да го извади крадецот дури и од под јорганот; ту прашуваше зошто пред него виси неговата стара риза, кога тој си има нов шинел; ту му се чинеше дека стои пред генералот сослушувајќи го соодветниот прекор, и дека постојано вели: „Извинете, ваше превосходство!“ – најпосле, дури и пцуеше, изговарајќи најстрашни зборови, така што старата газдарица дури и се крстеше, зашто никогаш не беше слушнала од него ништо слично, дотолку повеќе што овие зборови следуваа непосредно по зборот: „ваше превосходство“.

И така, јас повеќе морав да трагам по фрагментите на молкот од Мајкиниот живот отколку по зборовите.

Повеќе се мешаме со зборови. И по зборовите од Илија неколку бугарски војници веќе тргнуваат. Не сакаат двапати велење.

Не се гледаме убаво, а убаво се познаваме. По мршата, по здивот, по зборот се препознаваме.

и уште од далеку мириса на ракија, барем сега можете да кажете чии шпиони сте, вели, не оставајте ѝ товар на душата дури ќе го барате патот кон небото, кога ќе ја качувате кон господа душата, вели, на правина нѐ земате на душа, велиме ние едно задруго, прескакулица ни одат зборовите, ние сме сиромашни луѓе, печалбари, ебати небото и ебати господот, сичките сте од Македонија, сите, викаме, сичките, по зборот сте оттаму, вели, и моите родители се оттаму, ама вие немате пашапорти, верувајте ни, господине, ние сме селани и не знаеме да лажеме, јас ви верувам, ама другите не веруваат, вели офицерот, моли господине, велиме ние, прави еден голем манастир, тој ја фатил главата и со дланката ја потпира под брадата, се мисли, се двоуми, па потоа се враќа назад, ние чекаме, си шепотиме молби и молитви до господа, белки има господ, вели Стеван Докуз,

Само некои глави мрдаат и само по зборот ги познаваш.

Тогаш ми текна дека човекот вистина не зборува ни бугарски, ни германски. - Многу си ми познат по зборот и по гласот, вели, имав еден брат исто зборуваше.