ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Среде овие градби се ширеше пространиот плоштад, можеби единствен со ваква големина на Балканот, со излези кон Камениот мост и главната улица што завршуваше пред Железничката станица.

Со оваа нова градба, како и со блискиот Дом на Армијата, изграден на местото на една џамија во форма на бурма и позната како Бурмали–џамија, спроти зданието на големата банка, со зданието на големата железничка станица, една од најубавите на Балканот во речиси ориенталната касаба, се наѕираше моќта на новата држава.

Ги качија, значи, на железничката станица во задушливото купе од трета класа, да не свртуваат премногу внимание врз себе, и ги испратија кај вујко им со двајца непознати трговци, негови пријатели и со по десет златници што Моше дома им ги заши во поставите на нивните нови палтенца, грижно кроејќи го да не се познава и зацврстувајќи го со посилен штеп поработ што прецизно го испланира.

Двајцата имаат право на задоволство: од 8 февруари Мертен лично со декрети што го носеа неговиот потпис под новата функција на воен управител за Егејот, ги стави во сила Нирнбершките антиеврејски закони и на оваа територија, врз основа на што солунските Евреи, обележани со давидовиот знак, се затворени во неколку гета, од кои едното, помасовно, се наоѓа до самата железничка станица.

Март е, пролет, време кога на календарите се бележи времето и празниците посветени на радоста и на обновата на природата, а не време за замолк, не време на смрт...  Во главата (што му е?) непрекинато му одѕвонува тажното мане изведувано на ут од сефардската песна „Примавера ен Салонико”.

Гетото има практична локација: поставено близу до железничката станица, ги брои сѐ помасовните транспорти со мажи, старци, деца, девојки, трудни жени, млади брачни парови земени неодамна во една, во тие околности неочекувана и чудна епидемија на свадби што се случуваат и по сто на ден, но и на болни, исцрпени, предсмртни и млади, здрави, полни со живот, очајни луѓе.

А останатото? Останатото ќе го докрајчат двајцата СС-овци.

Последната станица ја дочекав со нетрпение и низ пешачките галерии, се упатив кон новата и монументална железничка станица на „Монпарнас“.

БЕШЕ врнежлив ден, кога од скопската железничка станица тргнав со „дортмунтскиот“ експрес за Минхен.

На дното на „Фридрих штрасе“ се наоѓа железничката станица, која води за Западен Берлин.

Во утринските часови владее вистинско лудило во париските улици, на железничките станици, по долгите лавиринти на метрото.

Овде се издига нов Париз и овде се наоѓа, можеби, најмодерната станица на метрото, која е поврзана и со железничката станица.

Додека се спуштате од „Монпарнас“ кон „Сен Мишел“ и навлегувате во Латинскиот кварт, не се губи од пред погледот еден од највисоките објекти кој сега се гради пред железничката станица во Париз.

Огромна е железничката станица која зафаќа доминантно место на „Монпарнас“ и која со својата својстсвена современа архитектура многу се разликува од старовременскиот амбиент.

Првото „К“ - Келнската катедрала Со првото „К“, на пример, во Келн се среќаваш, речиси се судираш, веднаш штом ќе пристигнеш на големата келнска железничка станица.

Ако за „Монпарнас“ се знае дека има најмодерна и најголема железничка станица во Париз, тогаш за „Ла Дефанс“ се знае дека во него е најголемата станица на париското метро.

Тој се наоѓа до главната железничка станица и е еден вид нејзино продолжување, а по него се движат и електрични возови, има патеки за пешаци и за автомобили.

ПОД големиот мост во Келн, на оној мост што служи и за железницата и за пешаците, под чии сводови минува автомагистралата за Бон, речиси на дофат на монументалната Келнска катедрала и на главната железничка станица, а покрај павирните кејови на Рајна, од каде што, како ехо, допираат звуците на бродските сирени, кои овде како густи јата ја сечат реката во обата правца, во близината на трговскиот центар, се наоѓа „црвениот“ Келн, кој своите светлини ги пали во првите вечерни часови, а ги гасне во првите мугри...

Горештините принудија многу луѓе да се оттргнат од градската врева: железничката станица е претрупана со патници и тешко се добива место во вагоните.

Експресот ја намали брзината, зашто влегувавме во железничката станица во Коблец.

Во неа се наоѓа срцето на градот - неговите артерии, главната железничка станица, најубавите булевари и авении и хотели.

Во витрините на железничката станица во Келн можат да се најдат сите југословенски дневници а само „Нова Македонија“ ја немаше.

На железничката станица долго ме гушкаше и ме советуваше: „Умен да си, бабин. Да не скиташ. Да не се тепаш. Да не правиш некаква беља.

Тој е оддалечен од централното подрачје на градот - од најблиската железничка станица се пешачи петнаесетина минути, а влезницата чини 17,5 долари; на просечниот Јапонец, кој во уметнички музеј оди еднаш на две години, МОТ веројатно нема да му се види ни доволно евтин, ни доволно убедлив. 140 okno.mk

Од 28 со 30 август Првата македонска бригада ја онеспособила пругата Струга-Кичево и биле срушени железничките станици Сливово, Пресека, Ботун и мосовите кај Мешеишта, Песочан, Ботун,Мелничани и Могорче. 216 PRO WO 202/406. 217 PRO WO 202/364. 218 Ibidem. 219 Ibid. 220 PRO WO 202/406. 221 PRO WO 202/347 222 Хенри. 223 PRO WO 202/363. 224 Ibidem. 225 PRO WO 202/370. 226 PRO WO 202/406. 227 PRO WO 202/508. 228 PRO WO 202/363. 229 PRO WO 204/8499. 230 PRO WO 202/363. 231 PRO WO 202/363. 232 PRO WO 202/370. 233 PRO WO 202/364. 234 Во радиограмата до мисијата Abbeville се барало “нападите да продлжат со нанесување на максимално можни штети на следните железнички линии, во случај на ослободување од ЈАНЛ Скопје-Лесковац-Ниш, Скопје-Велес.

По посетата на градот ќе го извести Force 399 дека Скопје бил бомбардиран повеќепати и дека се направени големи штети на јавните згради и железничката станица и дека железничкиот мост преку реката Вардар бил уништен.283

На една мала железничка станица, на која не запираа брзите возови, само таа слезе од речиси празниот воз и веднаш се упати по патеката покрај пругата, без да влегува во станичната зградичка.

На Татко му се мешаа семожни мисли во неговата свест, од толку надојдената поројна река на балканската историја, кога возот бавно запираше во битолската железничка станица. Пискотот на локомотивата го оттргна од неговите далечни мисли...

Тој ги зеде, ме бакна во образот (беше тоа страотно спокоен бакнеж; наликуваше како да сме на железничка станица, како да го испраќаме на викенд од кој тој сигурно и брзо ќе се врати); потем се прегрна со Земанек, се бакнаа и му рече: „Издржи, добиче селско!“.

Не сакаше ништо друго да каже; се истушира и заминавме кон железничката станица.

Со трчање ја спраштив кон железничката станица.

Го пишувам ова ноќта пред да тргнам со воз, од Будимпешта за Скопје; спакуван сум и утре изутрина ќе се искрадам од најпознатиот европски циркус и ќе заминам кон железничката станица.

Старата железничка станица, која сега сосема е пуста, со отчепени врати и прозорци и со распрчкани огради, порано, пред напуштањето, воопшто не беше таква.

По завршувањето на некакво техничко училиште во Крагуевац, Неделко долго службуваше по малечките железнички станици низ Србија и низ Босна, сѐ додека, во 1934-та, не го донесоа за шеф на Бакарно Гумно.

На некои, со кои последни и за последен пат разговарал, ги сретнувал по патот и таму, на станицата, им кажал, во доверба, дека засекогаш си заминува од Потковицата и дека во куферот, не го симнувал од грб, го носи и тефтерот.

Ете тогаш, кога жителите на Потковица и на околните села ја нападнаа железничката станица, беше нашле една фотографија од Тањушка, во позлатена рамка, и дали од простотилак или од пакост и на подбишега, зашто го мразеа татко ѝ, за божем дека бил посрбен, ја прогласија девојката за светица и со нејзината фотографија напред носеа покрсти - одеа низ полето и молеа бога да падне дожд, за да ги наквасел полињата.

Таа, пак, се наоѓа, пак под една осамена оскруша, два до три километри поднајуг, горе на сртот на истиот овој лак и веднаш спроти старата железничка станица.

Оваа, пак, долу, во бавчите, ја прибира Мала Вода и влечејќи ја низ нивјето, во Торојца, од оваа страна на мостот на железничката линија, во непосредна близина на новата железничка станица, се влива во Алинска Река.

Бојот долж реката, која истекувајќи од вирот, откако после километар, два, кај новата железничка станица, ќе се протне под железничката линија, се дели на два крака: со едниот, горе, над Бучало, се влива во Бучинско Блато, а со другиот, кај местото Плазики, во Чепиговското Блато, се пренесе во Беговски Ливади.

Се знае само, и тоа се прикажува, дека Јован, напуштајќи ја засекогаш Потковицата, откако пред тоа им се поклонил на моштите на својот одамнешен предок на Молитвени Води, удрил прекутрупа низ Градишка Шума, па одејќи само по сртот на јужниот лак, и потоа спуштајќи се по надворешните падини на западниот , заедно со придружничката, стигнал на старата железничка станица, новата тогаш сè уште не беше подигната.

Станицата, подигната на само еден до два километра северно од мостот на Црна, Перевото име и презиме ги носеше сè со шеесеттите години, односно сè до подигнувањето на новата железничка станица, во Торојца, неколку километри понасевер од старата, на влезот во Потковицата, кој не е поширок од еден километар.

Господе, какво погано време беше тоа, и какви погани луѓе беа тие.

А наредниот ден, уште со темница, ќе се растрчаа по ридиштата низ шумата, во полето низ житјата, ливадите и бафчите, и ти цел ден има да си слушаш пукотници, ловџиски рогови, лавеж на `ртки и загари, а преквечер, пред зајдисонце, со полни ранци убиени диви животни и птици, преку рид се спуштаа кон старата железничка станица и оттука со воз си заминуваа, јали во Прилеп јали во Битола.

На големата железничка станица Свети Лазар имаше многу метеж.

Црвенкапа го подигна знаменцето и возот со брефтањето на локомотивата ја напушти железничката станица на градот.

Секои три-четири денови на железничката станица редеа вагони и во нив ги товареа децата по некој список според нивните села и не знам каде ги носеа. Никој не кажуваше.

Утрото пристигнаа камиони, нѐ товарија во нив и нѐ растоварија пред железничката станица во Битола.

Сега Прењес е гратче испресечено со асфалтирани улици, со нови станбени згради, новоизградени приватни куќи, со водовот и канализација, кафеани и кафулиња, таверни и ресторани, банки, пошта, амбуланта, аптеки; железничка станица.

Огромната железничка станица ја осветлувале 4-5 фенери.

Затоа неговите другари во Солун ги презеле сите мерки, евентуално ако биде фатен, тие на солунската железничка станица сосила да го ослободат од рацете на полицијата.

Се случувало во Охајо. Далтон е од Охајо. Другарите се нашле на железничката станица.

Неговиот најдобар другар се обидел да скокне на некој воз. Џони Мохак.

Така го викале затоа што тврдел дека е делумно Индијанец.

Едно утро војници разнесоа списоци во зградите од нашата улица, со упатство што сѐ ни е дозволено да понесеме со себе, и наредба на дваесет и деветти јуни таа 1942 година, во шест наутро да бидеме на железничката станица на крајот од квартот во кој живеевме.

На тргнување, на железничката станица во Софија го пресретнал Гоце Делчев.

Затоа, штом се симнав од валканиот воз и минав низ Железничката станица, една стара зграда што и по својот изглед и амбиентот недвосмислено потсеќаше на последните романтично утописки денови на грофот Толстој, без нервоза тргнав пешки низ паркот што започнуваше веднаш тука, едно дваесетина метри подалеку од станицата.

А во исто време, двајца млади, штотуку дојдени во метрополата, ги собувале опинците на железничката станица и, боси газејќи по подот со плочки, каков што дотогаш немале видено, бегале за да почнат нов живот.

7. А потоа, како што им вети на браќата Мануш и Јанкуло, Отец Симеон, по поразниот разговор со братчето на Јана и болното претчувство дека таа се крие од него, се врати во една од своите бази, во онаа летна кафеана крај осамената железничка станица, да голта ракија и чад на локомотиви и да им се претстави на браќата првпат скршен и бессилен.

Ова беше париската железничка станица, ниту малку променета од предвоениот изглед.

Книгите беа префрлени во карго на големата композиција, а потоа во вагонот кој требаше да ги остави во скопската железничка станица.

XIII Имаше нешто возвишено и трагично во изразот на Климент Камилски кога конечно Балкан-експресот бавно влегуваше во перонот на скопската железничка станица.

Имаше пари колку да се пренесат книгите во два-три сандаци до железничката станица и да се натоварат во вагонот кој пишуваше Gare de Lyon Skopje.

Возот во скопската железничка станица остануваше не повеќе од половина час и операцијата на истоварот на книгите мораше да се изврши брзо.

Патот што му го зададе сега, беше сосем различен од оној по кој дојде и го одведе на сосем друга железничка станица.

За растојанија помали од сто километри не беше потребно заверување на пасошот, но понекогаш околу железничките станици се моткаа патроли кои ги прегледуваа документите на секој член на Партијата што ќе го најдеа таму и поставуваа непријатни прашања.

Веројатно во него на прво место била веста за да се израдува татко - дека веќе ги посетувам часовите во машката гимназија Цветан Димов , а потоа за тоа дека парите што ги носев со себе веќе ми се при крај, дека повеќе сум гладен отколку сит ( леблебија за 20 динари), дека кај Нанчо спијам на гола земја откако ја сметувам косата што ја стрижи преку ден, ама дека и тоа во последно време сака да ми го откаже оти не му е пријатно да бидам сведок на она што го прави со некои прибрани жени од железничката станица во заградениот дел со обична хартија за завиткување!

Како деца, ние, помалите, не можевме да разбереме зошто Татко често нѐ водеше на железничката станица без никогаш да патуваме.

Татко не можеше да дојде на железничката станица. Мајка беше тука.

Ти, ми вели тој, беше во Србија за да ја продаваш таа стоката украдена од железничката станица.

Затоа отидов на железничката станица и купувам билет.

Градот се откриваше преку реката, се до старата железничка станица.

Во неговата најнова книга, најпарадигматични во тој поглед се расказите „Утрото во ‘Ексцелзиор’“, „За малечките сложувалки“ и „Мравки“; во првиот, раскажувањето е во функција на самото сиже, вториот расказ е автопоетички (се работи за поетика на обичното, секојдневното, миговното), а третиот ги проникнува и поетиката на авторот и конкретното вообликување на сижето, нешто како созвучје меѓу теоријата и креацијата (со конкретна демонстрација на творечкиот чин, кој се раѓа од сосема случајно слушнат разговор).

1. Времеполов „Времето не минува“ Пол Елијар Во аулата на парискиот музеј „Orsay“ (некогаш железничка станица) на една од централните скулптури се претставени четири девојки, кои со испружени раце го држат светот, но, тој, сепак, како да им се измолкнува.

Во продолжение ви го пренесуваме списокот на најпознатите појавувања на Хичкок во сопствените филмови. Станар - во сцената во книжарата Хичкок е свртен со грб кон камерата; при апсењето тој е еден од многуте набљудувачи. Убиство (The Murder 1930) - се појавува на патот. Уцена (Blackmail 1929) - во метро чита весник додека од соседната клупа го посматра едно мангупче. Триесет и девет скалила (The Thirty-Nine Steps 1935) - оди преку улица. Млади и невини (Young and Innocent 1937) - на судската расправа тој е еден од фотографите. Госпоѓата која исчезнува (The Lady Vanishes 1938) - за момент се појавува на лондонската железничка станица. Ребека (1940) - стои покрај телефонска говорница од која се јавува Џорџ Сандерс. Дописник од странство (The Foreign Correspodent 1940) - на улица оди покрај Џоел Меккреј. Господин и госпоѓа Смит (Mr. and Mrs. Smith 1941) - на улица оди крај Роберт Монгомери. Саботер (Saboteur 1942) - крај една трафика. Сенка на сомнежот (Shadow of a Doubt 1943) - во партијата карти во возот тој има Full House. Чамец за спасување (Life Boat 1944) - неговата фотографија во профил се наоѓа во огласниот простор на веникот што го чита Вилијам Бендикс. Маѓепсаниот (Spellbound 1945) - излегува од лифтот во хотелот. Озлогласена (Notorius 1946) - на приемот истура чаша шампањско врз душекот. Случајот Парадин (Paradine Case 1947) - носи голема кутија од виолончело. Јаже (Rope 1948) - оди по обоените делови од улицата. 44 Margina #21 [1995] | okno.mk Во знакот на Јарецот (Under Capricorn 1949) - се појавува двапати; на приемот кај гувернерот, и на скалите на владината палата. Трема (Stage Fright 1950) - на улицата зјапа во Џејн Вајман. Непознати во возот (Strangers on a Train 1951) - влегува во возот и носи контрабас. Се исповедам (I Confess 1953) - минува на врвот на големото скалиште (на кое има, како што забележува Трифо, точно 39 скали!) Повикај У за убиство (Dial M for Murder 1954) - еден од учесниците на групната слика која Реј Миланд му ја покажува на Ентони Давсон. Прозорец кон дворот (Rear Window 1954) - во станот на музичарот го дотерува ѕидниот часовник. Држете го крадецот (To Catch a Thief 1955) - покрај Кери Грант, во автобус. Неволјите со Хари (Trouble with Harry 1956) - оди покрај местото кадешто Џон Форсајт се разделува. Човекот кој премногу знаеше (The Man Who Knew Too Much 1956, римејк на Хичкоковиот филм од 1934) - на плоштадот во Мароко. Погрешен човек (The Wrong man 1957) - Хичкок го раскажува прологот на филмот. Вртоглавица (Vertigo 1958) - преминува улица. Север-северозапад (North by Northwest 1959) - трча по автобусот кој му ја затвора вратата пред нос. Психо (Psycho 1960) - стои пред вратата на трговецот со недвижнини, кај кого е вработена Џенет Ли. Птици (The Birds 1963) - со две кучиња излегува од продавницата за животни. Марни (Marnie 1964) - од хотелската соба излегува во ходникот. Искината завеса (The Torn Curtain 1966) - во хотелскиот хол седи со едно дете во рацете. Топаз (Topaz 1969) - на аеродромот седи во инвалидска количка. Лудило (Frenzy 1972) - еден од посетителите при уводното предавање. Семеен заговор (The Family Plot 1970) - неговата сенка на прозорецот од канцеларијата за статистика на жителството.  http://www.filmsite.org/hitchcockcameos.html Margina #21 [1995] | okno.mk 45 46 Margina #21 [1995] | okno.mkR.D. Laing е (анти)психијатар чие културно влијание е големо и неоспорно.

Железничка станица Скопје. Декемвриска вечер 1984 година местимично густа магла смог и препорака да не се патува освен во крајна нужда.

Секоја генерација има лажни пророци но и верни слуги, но сите сме свдеоци на реалните настани и нема повеќе криенки со камуфлирани вистини, времето на послужавник ни ги сервира мрачните приказни за гладот, сиромаштијата, за уништувањето на тоа што сами го создадовме, за масакрот од војните, за братоубиството, за смрта, за осакатените војници, за натажените вдовици и мајки, за децата кои останале без родители кои боси, валкани во парталава облека питаат по улиците, транваите и железничките станици и спијат под мостовите.

Се протегнавме дури до железничката станица, вели, на нас беше и оружјето.

Се извирам под надвозникот на Малата железничка станица, цепам преку пругата.

Нѐ одведоа така на железничка станица.

Трчам на железничката станица, а Михајло Горачинов ако е среќа да ме најде, знае кај да ме бара.

Дефилето тргна во определено време - точно напладне - од пред Музејот на град Скопје, всушност Старата железничка станица, со запрен часовник во мигот на катастрофалниот земјотрес, на 26 јули 1963 година.

На лионската железничка станица ме чекаше генералниот почесен конзул на Македонија, Бернар Ролан, поранешен пратеник и сенатор на Франција.

Каква случајност!

(Ресторан на железничка станица. Херцог пие кафе. Пауза. Доаѓа Сивиќ. Седнува крај него. Пие.)