ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Писателот во овој роман за македонската легенда, го проследува детството и младоста, школувањето и вклучувањето во организираната борба на македонскиот народ за изборување на сопствените национални и социјални права и слободи, за создавање на своја сопствена држава, сѐ до трагичната погибија.

Во него авторот и се враќа на својата омилена тема, македонската национална историја, односно на еден од најголемите нејзини непокорни синови Гоце Делчев.

Македонската концепција за државно и национално репрезентативна main-stream култура, било таа да е државно- демократска или национално- либерална, со таа аисториска замена на политичкото со културното, или поточно: замената на реалното со имагинарното го чува македонскиот национален корпус од вистинската внатрешна политичка диференцијација и на подолг рок ги оневозможува шансите за Brad Holland демократизација и модернизација на македонското општество.

Голем политички успех на народноослободителното движење во делот на Македонија под Грција претставувало формирањето на масовната политичка организација Славјаномакедонскиот народноослободителен фронт (СНОФ), кој работел врз македонска национална платформа.

Истиот бил формиран со решение на Македонското биро на КПГ за Леринско и Костурско, и посебниот партиски актив на Македонците во Воденско.

Тој изготвил национална платформа во која била потенцирана македонската национална самобитност а во нејзините документи бил офицаијализиран македонскиот јазик.

ЕВРОПА И ПОЛОЖБАТА НА МАКЕДОНЦИТЕ ПОД ГРЦИЈА, БУГАРИЈА И СРБИЈА МЕЃУ ДВЕТЕ СВЕТСКИ ВОЈНИ По 1918 од историската сцена биле симнати три империи: Австро-Унгарската, Руската и Османлиската и династиите: Хабзбурговската и Романови.

Тој го потенцира македонскиот национален идентитет „жителите не се ниту Грци, не се ниту Бугари или Срби или Хрвати. Тие се Македонци“.

Меѓутоа, од постојната документација може да се констатира дека во периодот по Првото заседание на АСНОМ па сé до крајот на декември 1944 година евидентни биле настојувањата на претставнциите на македонската национална линија на секој можен начин да го реализираат и правото на самоопределување.

Особено голем политички успех бил постигнат со формирањето на масовната политичка организација Славјаномакедонски народноослободителен фронт (СНОФ)323 кој работел врз македонска национална платформа, со решение на Македонското биро на КПГ за Леринско и Костурско, како и посебен партиски актив на Македонците во Леринско.

Во нивната пропаганда за цело време се нагласува македонската национална независност.

Нивното присуство било со една единствена цел: давање целосна поддршка на политиката на централната влада во Белград со игнорирање на македонските национални интереси.

Засадувајќи го семето на македонскиот национален идентитет, со децении навредуван, унижуван, дразнет, од туѓи слуги и послушници разни, без да го реализира на литературен план родниот македонски јазик, умира на прагот од новата македонска ера, но остава зад себе ученици, неверојатни лица, Македонската револуционерна организација цела, Крсте Петков Мисирков, како негови неверојатни дела...

Македонската интелигенција ја буди, воспитувач на илинденската генерација цела со интелигенцијата во дружба, под негово влијание, македонското национално движење, револуцијата, ја поттикнува, создава, при вршење на својата учителска служба.

Како историчар, современик и учесник, Мисирков успеал, без вообичаената историска дистанца, прилично точно да го определи местото на овој процес и неговите основни координати во македонската национална историја.

Уште од времето на Кресненското востание, во кое имаше раководна улога, Стамболов води немилостива борба против секоја манифестација на македонската национална свест и успеа привремено да ги неутрализира и движењето на Т.Гологанов, и Младата македонска книжовна дружина и др. македонски друштва и комитети, па така дојде и до книшката на Вардарски (П.Попарсов) „Стамболовштината во Македонија и нејзините претставници” (1894) што всушност ја претставуваше првата програма на тогаш основаната ТМОРО.

Истите размислувања за нашата татковина може ќе ги чуеме и од некои од нашите сонародници – Македонски Словени што се викаат Бугари, кога ќе се исцрпат сите други средства за борба со македонското национално обединување.

154. Мисирковава книга во многу погледи претставува и полемички спис, актуализирана дискусија по најсуштествените прашања на македонската национална индивидуалност.

61. Авторот има предвид една јасна и достатно разработена национална програма на македонското движење во минатото, зашто тој самиот на друго место наведува некои многу важни пројави на македонската национална мисла кај претходниците.

На 24.11.1903 год., додека Мисирков сѐ уште беше во Софија, Е.Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р.Петров: „Независно од тоа како и на ова мое писмо ќе погледнете, должен сум да ги изнесам моите грижи по повод брзото ширење на македонското национално движење, кое не само што ја зафати Македонија, туку наоѓа одзив и овде меѓу македонската емиграција, а најмногу кај интелигенцијата.

Штом ќе се види оти таа никојпат нема да биде српска, Србите ќе можат да се одвратат од своите утврдувања дека Македонците се Срби и ќе ги признаат за одделно словенско племе, еднакво блиско до Србите и до Бугарите. 126 И така, македонската национална преродба е настапен историски процес што има под себе јака почва и голема иднина.

Ако од тој аспект погледнете на проблемот, ако ја земете организационата и ударната сила на Организацијата во служба на македонското национално движење, дури тогаш во вистинската светлина се јавува опасноста за бугарското дело во Македонија.

И така, првото нешто што ќе треба македонската интелигенција да го извојува тоа е: отстранувањето на недовербата меѓу интелигенцијата со разно национално и религиозно образование; обединувањето на таа интелигенција како во самата Македонија така и зад нејзините граници; заедничкото опсудување на општите интереси на Македонците; отстранувањето на национално-религиозната омраза; воспитувањето на Македонските Словени во чисто македонски национален дух; задолжителното изучување на македонскиот јазик и литература во средно-учебните установи во градовите со словенско население; обучувањето во селските училишта со словенско население на македонски јазик.

2. Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени.

56. Бидејќи овие зборови им се упатени на членовите на МНЛД и на интелигенцијата надвор од Македонија, каде што постоеја извесни услови за слободен развиток на македонската национална научна мисла, тие имаат оправдување, но не можат во целост да се однесуваат и за македонската интелигенција што се наоѓаше во земјата, па ни за онаа во соседните монархии, зашто не постоеја ни елементарни услови за таква дејност.

Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување…

Новаковиќ се трудеше да биде близок и до македонските национални дејци за да може да ги искористи за целите на српската политика и пропаганда, па се среќаваше и со Мисирков.

За одговор на тоа прашање треба во неколку црти да се одбележи улогата на Србија во македонската национална преродба.

Има ли потреба за Македонски национални научно-литературни друштва?

Токму ваков Делчев остана и во споменот на народот, поради што за него се испеани и најмногу и најдобрите македонски револуционерни народни песни, во кои македонското национално обележје е особено потенцирано.

91. Иако имаше силни манифестации на македонската национална свест уште од половината на минатиот век, сепак 1890 год. претставува значаен меѓник во македонскиот национален развиток, бидејќи тогаш најизразито се почувствува активноста на туѓите националистички пропаганди и настана нагло и моќно раслојување на поранешната единствена народна маса што предизвика и најсилни бранувања сред македонската интелигенција за отпор против туѓинците и за народно единство.

Да ја пренебрегнува човек положбата што ја има заземено Србија во македонското прашање и нејзината улога во македонската национална преродба е лекомислено.

Само одделното македонско национално самосознание кај нас ни дава морално право да се бориме против барањето на малите балкански држави да се раздели нашата татковина и да се бориме против пропагандите што готват почва за дележ.

Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување…

6. Радио Лондон беше емитувал репортажа од капетан Еванс во која на КПГ ѝ забележува дека премногу го толерира македонското национално чувство, кое води кон отцепување на Егејска Македонија од Грција.

- Во македонската национална историја Крушево е запишано како град - симбол на слободарскиот дух и слободно живеење на сите негови граѓани во минатото и денес - независно од верата и националната припадност.

По анализата, извештајот на Еванс во Форин офис им бил отстапен на експертите од Јужниот оддел при Форин офис, кои биле задолжени за креирање на британската политика на Балканот.

Осврнувајќи се на националноослободителните борби на македонскиот народ, тој посебно се задржува на перспективите на Македонија по ослободувањето, бидејќи тогаш „македонскиот патриотизам го достигнал својот врв“, што предизвикало „големи тешкотии за миротворците“, бидејќи „од два и пол милиони Македонци, само еден милион живеат во границите на југословенска Македонија“, а остатокот „сѐ уште се наоѓа под грчка и бугарска управа“.

Сите говорници и дискутанти во однос на рефератот на Президиумот на АСНОМ: Методија Андонов-Ченто, Едвард Кардељ, Светозар Вукмановиќ-Темпо и другите, со целиот свој жар, ја манифестирале приврзаноста на Македонија кон југословенската федерација.

Вклучувањето на Македонија во Југославија е оправдано поради следните причини: 1.

Македонскиот национален идентитет беше потиснат и преживеа за време на овој период во којшто географска Македонија беше поделена меѓу соседните балкански држави во 1913 год. со Букурешкиот мировен договор.

Но и покрај тие обиди за индоктринација, М. Вестерн, пристигнувајќи во Македонија, ќе забележи дека во „Скопје, Прилеп, Битола и во Охрид и во селата на запад се пројавува автентичен, дури и нагласен македонски национален патриотизам“ и дека македонското население не се смета „за Грци, Срби или Бугари, туку за Македонци“.

Основната причина за слободното манифестирање на македонските национални чувства во реонот на Лерин Еванс ги гледал, пред сè, во слабоста на Грчката влада и нејзината бавност да го воспостави авторитетот на државните органи во областа Лерин.

Формирањето на македонската национална држава би можело да се реализира единствено со обединување на сите Македонци (кои живеат во Југославија, Грција и во Бугарија) во една единица, која би била дел од југословенската федерација.

Неговото присуство како и присуството на другите претставници од Србија како да имало една единствена цел: давање целосна поддршка на политиката на централната влада во Белград и игнорирање на македонските национални интереси.