ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Татко ми со години го криеше неговиот глас, првин од нас, неговите деца, од мајка ми, за да не сее премногу немир во нашите души, првин сакаше да ги филтрира тешките пропагандни пораки, кои секогаш целеа да ги доградуваат душите на луѓето како со чекан.

Кога ќе напаѓаа големи снегови, по кои ние израс­навме, секогаш гледавме во нив да не ги откриеме трагите од копитата на козичката Мила, која сигурно го бараше учителот, неговите деца, сите нас од времето на козите...

Тука беа само неговите деца. Ние ги храневме, им носевме млеко, леб за попара.

Фала му на Бога што никој од неговите деца, ниту внуци не се погодија на него.

Во авионот, при враќањето дома, Пол продолжи: „Знаеш, многу нешта може да се кажат против Сан Франциско и неговите деца наqубовта.

” И сè друго што оди со тоа.

И така, во седумдесеттите години на дваесеттиот век, според неговите процени, не постоеше никаква опасност, ни за него ни за семејството, да ни ја открие нам, на неговите деца, некои веќе возрасни, тајната за роднинските врски со Фатхи-беј Окијар, да ни ја открие тајната на својата цариградска младост и, конечно, да ни проговори за средбата со Ататурк.

Остануваше нем пред нас, неговите деца со него­вото херојско време од младоста, за средбите со својот вујко Али Фети Окјар, за средбата со Мустафа Ќемал Ататурк.

Крајната цел на живеењето е тоа живеење да се продолжи преку неговите деца кои понатаму ќе го шират неговото семе во времињата што доаѓаат.

Тогаш тој и ја дал адресата и ја поканил дома да ги запознае и неговите деца.

„Ми дозволија да направам список на луѓе кои ми се блиски, кои би заминале со мене од Австрија,“ рече.

Оној ден кога требаше да тргнам на мојот прв училишен час, стравот ме натера да ги измолам моите родители да ми дозволат да останам дома.

Нашиот татко ни се приближуваше единствено кога ни ги раскажуваше животите на Ное, Јаков и Мојсеј преточени во детски приказни и налик на бајка, а и понатаму ни остануваше далечен, постојано свесен, како што се свесни некои од луѓето кои направиле нешто многу подоцна од мигот кога требало тоа нешто да го сторат, за разликата помеѓу едно и друго време; нѐ гледаше нас, своите деца, кои бевме помали од децата на неговите деца од првиот брак, и можеби таа негова свесност беше најголемиот јаз меѓу нас и него, јаз кој нѐ тераше да го викаме „татко“ а не „тато“, „татко“ кое звучеше како – „господине“; не годините, не верата која тој ја имаше а која нам не ни ја даде, туку свесноста дека нешто направил предоцна и тоа предоцна е преголем јаз, беше она што му даваше форма на згрченост на секој негов гест, секој негов збор го правеше да звучи како предупредување, секоја негова топлина ја смрзнуваше уште пред да се упати кон нас.

„И?“ Можеше да игра фарса - да ни каже дека некој странски дипломат измолил да ги пуштат неговите деца, него и жена му, а самиот тој е немоќен да стори што и да е за спас на други луѓе; можеше да игра фарса, но тоа не беше негов жанр.

Нашите родители, доаѓајќи во Виена, имаа решено, како и многу други Евреи во градот, да им го пренесат еврејството на своите деца само преку крвта, но не и преку религијата; се надеваа дека тивката асимилација и сочувувањето само на невидливите белези на нашето потекло – оние кои се во крвта - ќе направи да бидеме рамноправни со останатите граѓани, а самите тие остануваа во својата вера онака бесшумно како што татко ги изговараше зборовите додека гледаше во „Талмудот“.

Разменуваше малку зборови со мама, прашуваше дали е сѐ во ред со нас децата, со домот, а потоа ќе го земеше „Талмудот“ и, седнувајќи што подалеку од другите, тивко почнуваше да чита на хебрејски, јазикот кој за него беше свет, а кој никој од нас, неговите деца, не го научи.

И под 2: да го убедиш твојот зашеметен петел дека ти ќе бидеш супер пријател и, ако треба, и мајка на неговото дете и дека вие, всушност, ќе бидете едно среќно семејство, само под еден услов,љубовникот мора да ја офарба косата во црна боја за да не помисли некој дека ти е татко и сè што е негово да стане твое, значи ’ко божем тој ти го продава на тебе.

Во меѓувреме, додека попот одел од куќа до куќа и со зборови од неколку јазици им ги раскажувал големите чудесии од кои крвта се замрзнувала в жили, се прочуло дека Фиданка Кукникова сака да се омажи за крестокосиот Доце Срменков и дека ќе стане мајка на неговите деца, едното веќе со воздишки по нејзината убавина, доколку тој пристане да го земе во новата куќа и свекор ѝ, земјолик човек што се хранел еднаш дневно со печен компир.

Ангел-џин, сенката негова покривала половина море со главурдести риби во чие грло можело да легне манастирско кубе!

Можел да загризе и во врат на ѕвер. И сепак ...

Без објаснување во себе и за себе, темен и тромав, неприродно наведнат над живото петно во мантија, со претчувства барал да ја прочита вистината од челото на заспаниот, најпосле, навистина, куќата горела, некој пуштил од дланка пламната птица врз 'ржениот покрив, Гавруш Пребонд или попот Панделиј Каламарис, и тој станал бескуќник; спиел во тесниот дом на шурата Адам Лесновец, јадел негови компири, благословувал на софра со негово вино и осамен бил: не му треба жена, топло месо под ленена кошула и подвижни мали дињи под кожата на градите, му треба мајка на двете негови деца.

- Јакове, рекло едно од неговите деца што се собирале околу него. - Стасај ги, исколи ги.

Се тргал, сакал да му се врати на својот свет што го измислувал, сакал да гледа како по усвитени карпи се лизгаат грешни души, со крици на врани паѓаат во густо и вжештено море и ѕурат со усвитени клобуци кон своето блажевито минато.

Христос или Кришна е негово дете, како што вели Bahagavad-gita или божјата книга Библија.

Приказната беше за витамините и стравот неговите деца да не се разболат и потоа сите да помислат дека тој не се грижи соодветно за нив и, о ужас, да се посомневаат во неговата професија.

Живееше на другиот брег на Езерото, на брегот на егзилот, со своето неразрешено цариградско време, обидувајќи се да го разбере времето кое му престоеше, да н упати, нас неговите деца, по вистинскиот пат, кон Спасението!

Климент Камилски ги гледаше занесно и гордо своите книги, им се радуваше како на свои чеда кои беа во длабок сон преку ѕидот исполнет со книги, и тој, како Татко, настојувајќи пораките од собираните книги да влијаат на среќната иднина на неговите деца на Балканот.

Вистински беше среќен во својата балканвавилонска библиотека од каде од чардакот на куќата како да земаше залет со своите нови идеи да ја прелета Тврдината, да ги мине границите, кои беа запрени во него и се бореше да не продолжат и во неговите деца.

Полека, заборавајќи го слепиот и патилата, таков каков што е, се намалува и и бега на земјата; сега чекори, далеку од себеси ранет, кон својот дом зад оној прославен по проклетствои како зандана ан, под трошен покрив се неговите деца, негов свет и негови соништа.

Најрадосните мигови од животот, раѓањето на детето, на првото негово дете, на нивното прво внуче, каде да биде ако не во татковиот дом?

Си мислеше - нема да можат да го сакаат ни неговото дете.

Ако не за друго, заради тоа што носи негово дете...

Тој истовремено беше свесен дека им помогна на своите родители така да постапат кон Марија и кон неговото дете.

Токму заради сите нешта што се беа случиле со неговото несреќно женење, и, тоа негово дете, таму, некаде далеку...

Како да не беше негово дете.

Ќе може ли?... Без него... со неговото дете.

Истовремено, со самото тоа што ја засака неа, па еве таа стана и мајка на неговото дете, значи дека тој не е опседнат со сето што се наоѓало во тие мрачни умови.

Само едно Петре беше посреќен од Митрета, што патема за фронтот, преку Дуње и село Манастир, во Витолишча го најде татка си Петка со невестите и децата кај Илка Сукалов, кој го прибра „од гревот" да им помага на уште малите негови деца Толето и Нешка, оти сега сите Куковци, Дрманчевци, Ѓуровци, Пуцевци и други сиромаси исто така беа војници, та Сукала, Билјарот, Чолакот и другите чорбаџии не можеа да најдат момоци за триста гроша годишно и аргати за три гроша дневно.

Сети дека ова прашање може да биде смртоносно за неговите деца што се во тврдината и им ја погоди пакосната мисла, па почна да се прави на три и половина.

Дине Бочаровски цел ден не подал глава надвор од дрвената куќа, неговите деца и децата на Тронда ги крпеле проѕирките со штичиња, а Риса и Тронда, подеднакво загрижени, се обидувале да му го кријат шишето и да го бранат од болките што го кинеле во стомакот.

Тоа беше соседот на кој Мајка никогаш не забораваше да му скрши парче погача од трпезата на нашата сиромаштија, за неговите деца.

Но, Татко не знаеше како да го советува кој правец да фатат неговите деца.

Јагулите, го напуштаат Езерото, го минуваат патот низ големите реки и стигнуваат до океанот; за Таткото, кој бега од фашизмот дојден од Италија ќе нема спас освен верно да го следи патот на јагулите и неговите деца ќе се соочат со истата „проблематика на излезот од порочниот балкански круг”.

Тогаш Царот му порачал на својот зет дека грижата за неговите деца отсега ја презема царската куќа а тој треба да се врати таму од каде што дошол.

А неговите деца трчаа по ледините и низ фармите, го испуштаа конецот во небо, викајќи и сопнувајќи се, додека Брунила стоеше назад во дворот, мавташе и се смееше, гледајќи што се случува.

А подоцна додаде: „В ред, можеби директно и не го поттикнал.

Но веднаш продолжи да нагаѓа: „А можеби Иван Степанович и свесно го поттикнал Ролана да биде татко на неговото дете“.

Пабло Пикасо знаеше да зачува некој од цртежите и сликите создадени од неговите деца.

Меѓутоа, тоа не го правеше многу систематски, а и никогаш директно не користеше нивни мотиви во своите дела.

Се рлашеше некое од неговите деца, тој самиот, други блиски, со откриените француски книги, да не настрадаат, наводно поради западна прораганда!

Но татковиот мајчин јазик, не беше мајчин јазик и на неговите деца.

- Кој знае колку е богат, си мислев, љубоморејќи им на неговите деца кои сигурно добиваат сè што ќе посакаат.

Мојот татко се ожени со мојата мајка во 1902 година, но моите родители ме родија дури кон крајот на 1905 година, затоа што мојот татко посака неговото дете задолжително да се роди за Нова година.

Но бидејќи татко ми многу згреши, реши веќе да не ни се меша нам, на неговите деца, и на сите ни велеше: Тој што го сакате, тој земете го, ако сака и Ѓуптин нека е, само утре да не се жалите кај мене.

Ни велеше дека никогаш не би дозволил неговото дете да пости тримери.