нето (прид.) - плата (имн.)

Организаторот на штрајкот може од свои средства да им обезбеди надоместок на нето плата за времето на штрајк на работниците кои учествувале во штрајкот (чл. 241, ЗРО).
„Работни спорови - Позитивни примери од судската пракса“ од Димитар Апасиев (2011)
На работниците учесници во штрајк, за време на учество во штрајкот, работодавачот е должен да им уплатува придонеси од плата утврдени со посебните прописи на најниската основица за плаќање на придонесите (чл. 240, ЗРО).
„Работни спорови - Позитивни примери од судската пракса“ од Димитар Апасиев (2011)
Доколку биде утврдена дисциплинска неуредност на работникот ќе му се изрече една од следниве дисциплински мерки: (1) писмена опомена или (2) парична казна во висина од 20% од висината на едномесечниот износ на нето платата исплатена во последниот месец пред дисциплинската неуредност, во траење од еден до три месеци, додека пак за утврден дисциплински престап се пропишаа следниве дисциплински мерки и тоа: (1) парична казна во висина од 30% од висината на едномесечниот износ на нето платата исплатена во последниот месец пред дисциплинскиот престап во траење од еден до шест месеци; (2) распоредување на работно место во непосредно пониско ниво и (3) престанок на работниот однос кога настапиле штетни последици за институцијата, а притоа не се утврдени олеснителни околности за вработениот со статус на давател на јавна услуга кој го сторил престапот (чл. 37-т).
„Обезвреднување на трудот - 2 Анализа на трудово-правната легислатива во периодот 2010-2014“ од Мартин Краљевски, Дејан Лутовски, Ивица Костовски (2015)
Дополнително беше избришан чл. 5 од ЗИПРМ кој нормираше дека „просечната месечна нето плата по работник која ја исплатува работодавецот не може да биде пониска од 50% од просечната месечна нето плата по работник на одделот на кој му припаѓа работодавецот регистриран согласно со Националната класификација на дејностите, објавена во тековниот месец.“ (чл. 2 од ЗИЗИПРМ/јан.12) Измената на ЗИПРМ од ноември 2012 година предвиде дека работодавачот може утврденото право на плата во 2013 година да го зголеми за 5% почнувајќи со исплатата од декември 2013 година.
„Обезвреднување на трудот - 2 Анализа на трудово-правната легислатива во периодот 2010-2014“ од Мартин Краљевски, Дејан Лутовски, Ивица Костовски (2015)
Просечната плата исплатена по работник кај странските директни инвеститори изнесува околу 16.150 денари, за разлика од просечната нето плата исплатена на ниво на држава која изнесува околу 21.400 денари.2 Најдобар пример за ваквата ситуација е изјавата на првиот човек на компанијата за автобуси Ван Хул, која има своја фабрика во Република Македонија, дека тие инвестирале вкупно 30 милиони евра, но дека повеќе од половината (17 милиони) биле всушност субвеници дадени од страна на Владата на РМ.
„Обезвреднување на трудот - 2 Анализа на трудово-правната легислатива во периодот 2010-2014“ од Мартин Краљевски, Дејан Лутовски, Ивица Костовски (2015)
Со следната измена од декември 2011 година оваа сума се ограничува, т.е. дополнително се намалува на тоа годишниот износ кој го оствариле овие граѓани не смее да е поголем од утврдениот износ на минимална нето плата за претходната календарска година, или по исклучок да не е повисок од годишниот износ на минимална основица за пресметка и плаќање на придонесите која според овој Закон изнесува 50% од просечната плата по работник во Република Македонија.
„Обезвреднување на трудот - 2 Анализа на трудово-правната легислатива во периодот 2010-2014“ од Мартин Краљевски, Дејан Лутовски, Ивица Костовски (2015)
Втора измена на чл. 23 се случи во јули 2014 каде се дефинира содржината на јавниот оглас кога работодавачот вработува работници по пат на јавен оглас, тој е должен во јавниот оглас да ги наведе: (1) називот на работното место; (2) условите што се бараат за вршење на работата; (3) почетокот и крајот на дневното и неделното работно време; (4) распоредот на работното време; (5) паричнот износ на основната нето плата за конкретното работно место; (6) се дефинираше временскиот рок за пријавување кој не смее да биде пократок од пет работни дена; (7) рокот во кој работодавачот ќе го изврши изборот и (8) точните податоци за работодавачот (назив, седиште, (лице за) контакт и сл.) (чл. 4 од ЗИДЗРО/ јул.14); г) измените кои ги претрпе ЗРО во делот на правата на неизбраните кандидати може да се толкуваат дека тие донесоа и позитивни и негативни промени.
„Обезвреднување на трудот - 2 Анализа на трудово-правната легислатива во периодот 2010-2014“ од Мартин Краљевски, Дејан Лутовски, Ивица Костовски (2015)
ЗИПРМ (1994) го остави непроменет процентот на платата која претставува основица за пресметување на даноците и придонесите од плата, но пропиша дека мерило ќе биде просечната месечна нето плата по работник во гранката на која ѝ припаѓа правното лице (чл. 5, ЗИПРМ/94), а не просечната месечна нето плата по работник во стопанството објавена во тековниот месец.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Законот за исплата на платите и пензиите во Република Маке- донија, донесен во декември 1993 година, предвиде нови начини за пресметка и исплата на максимално дозволената нето плата која им се исплаќа на работниците кои засноваат работен однос кај правните лица кои се опфатени со овој закон (чл. 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 и 10).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Имено, правното лице на кое се однесува овој закон ги исплатува нето платите за април 1992 година и натаму најмногу во висина на просечно исплатената нето плата по работник за март 1992 година зголемена за 30%, а за правните лица кои вршат дејност од областа на земјоделството и градежништвото, зголемена за 35% (чл. 3, ЗИПДНД/92).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Според првото дополнување, правните лица за кои се применуваат одредбите на овој закон, а вршат дејност распоредена во областа од 01 до 11, како и правните лица што вршат дејност во областа од 12 до 14 кои се регистрирани како претпријатија (и во двата случаи согласно тогашната националната класификација на дејностите), платите за јули 1992 година и натаму ги исплатуваат најмногу во висина на просечната нето плата утврдена согласно со овој закон и зголемена за 50% (чл. 2).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Веќе во јули истата година, со првата измена на овој закон, предвидено е најниската нето плата под која не може да се исплатува да се утврдува со Општиот колективен договор на Република Македонија, а доколку правното лице кое што врши исплата утврди пониска нето плата од таа утврдена со Општиот колективен договор и зголемена за 50%, тогаш исплатува плата во висина на најниската плата утврдена во член 59 од Општиот колективен договор и зголемена за 50% (чл. 4, ЗИДЗИПДНДР/јули.92).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
7) да не примил испратнина поголема од 12 месечни плати во висина над просечната исплатена месечна нето плата во Р. Македонија во дадениот период (чл. 3); 8) да поднесе барање до Агенцијата за вработување каде што е евидентирано; и 9) барањето да го поднесе во рок од 30 дена од денот на влегувањето во сила на овој закон (последниве два услова се регулирани во чл. 6).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Измената и дополнувањето на ЗВРС од 2009 година Со измената и дополнувањето на ЗВРС од 2009 година дојде до промена и преформулација на некои одредби во законот поврзани со остварувањето на права од работен однос на странци во РМ. 4.  Просечна исплатена нето плата по работник за месец февруари 2010 година според Државен завод за статистика. 119 Во поглед на дефинициите на поимите дојде до две важни промени.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Согласно ЗИПДНД (1992), правното лице што врши дејност распоредена во дејностите: производство на нафтени деривати, воздушен сообраќај, ПТТ услуги, надворешна трговија, трговија на мало со нафтени деривати, трговија на големо со нафтени деривати, туристичко посредување, банкарство и осигурување на имоти и лица и правното лице што врши дејност регистрирано како претпријатие, може да ги исплатува нето платите за месец април 1992 година најмногу во висина на просечно исплатената нето плата по работник во месец март 1992 година зголемена за 25% (чл. 4, ЗИПДНД/92).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Кај висината на паричниот надоместок дојде до две промени: прво, во случаите кога правото на паричен надоместок се остварува на период подолг од 12 месеци, износот на месечниот паричен надоместок е намален од 50 на 40% од просечната месечна нето плата на работникот кој останал невработен и, второ, пропишана е горна наместо долна граница на износот на паричниот надоместок.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Со оваа промена исто така, се зголеми процентот до кој може да се зголемат просечните нето плати што се исплаќаат за месец јули 1992 година, во однос на претходната предвидена стапка на зголемување (25% (чл. 4, ЗИПДНД/92)).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Наместо претходното ниво на приход од авторски договор, вршење занаетчиски и други работи со висина од 80% од просечната месечна нето плата по работник во стопанството, критериум стана нивото на приход од 80% од просечната месечна нето плата по работник во Републиката (чл. 6, ЗИДЗВОСН/03).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Покрај тоа, пропишано е дека просечната месечна нето плата по работник која ја исплатува работодавецот не може да 183 биде пониска од 65% од просечната месечна нето плата по работник на одделот на кој му припаѓа работодавецот регистриран согласно со Националната класификација на дејностите, објавена во тековниот месец (чл. 5, ЗИДЗИПРМ/01).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Мало подобрување на правата на невработените лица, но повеќе теоретско отколку реално кога ќе се стави во контекст, претставува одредбата усвоена во декември 2008 година според која за лицата кои имаат право на паричен надоместок подолго од 12 месеца, паричниот надоместок за првите 12 месеца изнесува 50% од нивната просечна месечна нето плата за последните 24 месеца, а за преостанатото време 40% од таа просечна нето плата (чл. 5, ЗИДЗВОСН/дек.08).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Исто така, правното лице што не извршило исплата на нето платите за февруари 1992 година или претходните месеци, нето платите на работниците може да ги исплати најмногу до висина на просечно исплатената нето плата по работник кај правното лице за месецот за кој е извршена последна исплата, зголемена со про- сечната стапка на пораст на платите во стопанството за месеците за кои не е извршена исплатата и зголемена за 30% (чл. 3).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
При тоа е пропишано дека таа не може да биде пониска од 65% од просечната месечна нето плата по работник во стопанството објавена во тековниот месец (чл. 8, ЗИПДНД/93).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Со првата, од 2003 година, како резултат на промените во законската регулатива предизвикани од укинувањето на поделбата на стопански и нестопански дејности, критериум за горната граница на месечниот паричен надоместок стана просечната месечна нето пла- та по работник на ниво на Републиката наместо просечната месечна нето плата на ниво на нестопанството, (чл. 3, ЗИДЗВОСН/03).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Заслужува да биде спомнато и тоа дека висината на месечниот паричен надоместок за време на невработеност од 2004 година се 79 определува врз основа на просечната месечна нето плата на работникот во последните 24 месеци пред престанокот на работниот однос наместо во последните 12 месеци, како што беше согласно претходно важечките одредби (чл. 12, ЗИДЗВОСН/04).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Со оваа измена, утврденото право на нето плата за дек- ември 2008 година се зголемува за износот на пресметаниот данок од плата, задолжителните социјални придонеси, согласно со пропиша- ните законски стапки за декември 2008 година и за износот на трошоците поврзани со работа по основа на исхрана за време на работа и превоз до и од работа, пресметани согласно со закон, колективен договор и договор за вработување, а во случајот на државните институции наведени во овој закон исплата се врши и во рамките на обезбедените средства (чл. 1, ЗИДЗИПРМ/08).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Дополнителен отежнувачки фактор за едно невработено лице да ги земе паричните средства што му следуваат со добивањето право на паричен надоместок е воведувањето на можноста времето на примање на паричниот надоместок да се скрати ако врз основа на авторски договор, вршење на занаетчиски и други работи или на некој друг начин се здобива со приход, кој месечно не е поголем од 80% од просечната месечна нето плата по работник во стопанството (чл. 79, ЗВОСН).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Така, согласно овој закон правното лице може да врши исплата на следните надоместоци: •  регрес за годишен одмор (К 15) најмногу во висина на просечната месечна плата по работник исплатена во стопанството за периодот февруари- април 1992 година; •  отпремнина при заминување во пензија најмногу во висина на трикратен износ од просечната месечна плата по работник исплатена во стопанството за истиот период; 9.  Просечна исплатена нето плата по работник за месец ноември 2009 година според Државниот завод за статистика. 184 •  исхрана на работниците во текот на работата најмногу во висина од 25% од просечната месечна плата по работник исплатена во стопанството за истиот период; •  дневници за службени патувања во Републиката во висина од 8% од просечната месечна плата по работник исплатена во стопанството за истиот период; •  дневници за службени патувања во странство во висина на износот утврден со Уредбата која се однесува за органите на управата и •  надоместок на трошоците за користење сопствен автомобил за службени цели во висина до 25% од цената на литар гориво за соодветното возило по поминат километар (чл. 6 и 7, ЗИПДНД/92).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Така, доколку просечната исплатена месечна нето плата во РМ за месец ноември 2009 година била 19.918 денари, 9 а согласно ЗИПРМ пред измената од 2008 година, минимумот што можел да го исплати работодавачот како просечна месечна нето плата изнесува 12.947 денари.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Во овој случај, правното лице, нето платите може да ги исплати најмногу до висината на просечно исплатената нето плата по работник кај правното лице за февруари 1992 година 7.  Закон за исплата на личните доходи, средствата за непосредна заедничка потрошувачка и средствата за исхрана на работниците во текот на работата, Сл. лист на СФРЈ, 37/90 и 84/90. 178 зголемена со просечната стапка на пораст на платите во стопанството на Републиката за март 1992 година во однос на февруари 1992 година и зголемена за 30% (чл. 3).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Најпрво, со ЗИПДНД од април 1992 година беше пропишано дека, докол- ку правното лице утврди пониска нето плата од со закон загаран- тираната, ќе исплатува во висина на со закон загарантирана нето плата (чл. 5, ЗИПДНД/92).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Променет е и начинот на пресметка на минималната просечна нето плата под која работодавачот не може да исплати, кој на работодавачите им овозможи да пресметаат и исплатат пониски просечни месечни нето плати на работниците.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Измените од 2007 година предвидоа можност за работодавачот да го зголеми утврденото право на нето плата во периодот од 2007 до 2009 година за по 10% годишно, започнувајќи со исплатата на платата за септември 2007 година (чл. 7, ЗИДЗОПРМ/07).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Имено, од 2005 година горната граница на највисокиот паричен надоместок е утврдена на 80% од просечната месечна нето плата по работник на ниво на Репу- бликата (чл. 4, ЗИДЗВОСН/05).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Имајќи предвид дека ова е бруто износ, може да заклучиме дека просечниот износ за нето плата под кој работодавачот не може да врши исплата на плати, значително е намален.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Треба да се нагласи и тоа дека иако со измената и дополнувањето на ЗИПРМ од 2008 година се воведе концептот „бруто плата“, надоместоците (регрес за годишен одмор и отпремнина при заминување на работниците во пензија) продолжија да се пресметуваат врз основа на просечната месечна нето плата по работник во стопанството објавена до денот на исплатата (чл. 4, ЗИДЗИПРМ/08). 185 3.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Вреди да се спомне и тоа дека дополнителна поволност за работодавците, предвидена само со овој времен закон, беше можноста, покрај надоместувањето на средствата за платените придонеси, тие да 124 добиваат тримесечен износ на средства во висина од 25% од просечната месечна нето плата по работник во Републиката, во случај да вработат на неопределено време невработено лице кое е корисник на паричен надоместок по основа на невработеност, како и тримесечен износ на средства во висина на просечно исплатениот износ на социјалната парична помош, во случај да вработат на неопределено време невработено лице кое е корисник на социјална парична помош (чл. 4 и 5).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Ослободувањето од плаќањето на придонесите се однесува на периодот од денот на засновањето на работниот однос до денот на важењето на овој закон и 1.  Закон за зголемување на вработувањето, Сл. весник на РМ, 65/97, Закон за поттик- нување на вработувањето, Сл. весник на РМ, 25/03 и Закон за поттикнување на вработувањето, Сл. весник на РМ, 62/06. 2.  Закон за изменување и дополнување на Законот за зголемување на вработувањето, Сл. весник на РМ, 35/98. 122 се утврдува на платата на работникот утврдена во согласност со закон и колективен договор која не може да изнесува повеќе од просечната месечна нето плата по работник во стопанството на Република Македонија (чл. 2).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Оваа измена на работодавачите им овозможи да пресметаат и исплатат пониски просечни месечни нето плати на работниците за разлика од претходниот начин на пресметка.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Со оваа измена се по- виши процентот до кој се зголемува износот на просечната нето плата (претходно 30 и 35%), што може да се исплати од месец јули 1992 годи- на па натаму.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Додека Законот од 1997 година пропишуваше дека само оние вршители на земјоделска, сточарска или друга дејност кои остваруваат приход во семејството кој просечно месечно е пови- сок од просечната месечна нето плата по работник во нестопанството во последните три месеци нема да можат да се водат како невработени, Законот за изменување и дополнување од 2004 година тоа го прошири на сите вршители на земјоделска, сточарска или друга дејност (чл. 6).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Имено, беше пропишано дека за осигурениците кои имаат високо образование основицата не може да изнесува помалку од една и пол просечна нето плата по работник, објавена во тековниот месец, додека за осигурениците со средно обра- зование дека таа не може да изнесува помалку од просечна нето плата по работник (чл. 14, ЗИДЗПИО/06).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Најголемото намалување на работничките права во оваа сфера претставува укинувањето на загарантираната со закон минимална нето плата.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Имено, одредба- та според која паричниот надоместок не може да изнесува помалку од 80% од висината на загарантираниот личен доход на подрачјето на 71 дотичната општина е заменета со одредба дека надоместокот не може да изнесува повеќе од просечната месечна нето плата по работник во нестопанството (чл. 26, ЗВ и чл. 68, ЗВОСН).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Со измената и дополнувањето на ЗИПРМ (1994) од 2001 година дојде до замена на категоријата „плата по работник која претставува основица за пресметување на даноците и придонесите од плата“ со категоријата „просечна месечна нето плата по работник која ја исплатува работодавецот“.
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)
Имајќи предвид дека просечната исплате- на нето плата во РМ е 20.240 денари, 4 а средниот курс на еврото во моментот на пишувањето на оваа анализа е 61.5 денари за едно евро, казните кои работодавачите, самовработените и одговорните лица за вработувањето на странците треба да ги платат доколку не се прид- ржуваат на одредбите од законот, се многу помали од пропишаните во законот од 1978 година (чл. 39-49, ЗВРС).
„Обезвреднување на трудот“ од Савески, Апасиев, Ковачевски, Василев (2010)