ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Претседателот Никола Карев пребега во Бугарија. Оттаму, со писмо бараше од турските власти во Македонија, да добие амнестија, но тие иако му ја ветуваа – не му ја даваа па тој мораше пак да замине за Бугарија.

Старецот го грабна писмото и отиде кај турските власти да ги замоли да ги запрат потерите.

Ако сакаш жив да го видиш син ти, разговарај со турската власт да ги запре потерите.

Ѕвездите трепереа.

__ 27) меризување - пладнување, одморање, 28) ѓаур - христијанин, неверник, 29) ефендија - господин

— Како, бре слепци, баш ваа вечер најдоте да влезите кога мулазимот од Витолишча со педесет души аскер е в село? — му рече Митре на Илија и почна да се возбудува да не стане некоја штета баш тука, во селото, за кое тој одговара по две линии: како коџабашија пред турската власт, и како организациски човек — пред Организацијата.

И сега, ете то, го теши Митрета и му го изложува својот план: — Каде е на конак аскерот? — Долно маало — одговори Митре.

Со првин го плашат народот со фрлање на анатема, со чуми и болести, а потоа, ако не успеат со тоа, сосила му ги растураат празненствата или го кодошат кај турските власти и беговите за божемни бунтувања.

Нејсе. Кој и да беше, тој имаше оди ми дојди ми со турските власти, а нашиот бег му беше и близок роднина на кајмакамот.

Меѓутоа, бидејќи претходно имало еден безуспешен обид да се минира пругата, турските власти започнале да обрнуваат посебно внимание врз нејзиното обезбедување, И покрај тоа, во месец март Кипров успеал со динамит да урне еден железнички мост на пругата Цариград-Виена, недалеку од бугарската граница92.

Гарванов, кој од гемиџиите започнал да се плаши повеќе отколку од турските власти, решил да не дозволи оваа голема количина динамит да падне во нивни раце.

Според верзијата дадена од турските власти, една чета, што броела околу 50 души, била уништена, а меѓу загинатите биле, наводно, пронајдени двајца бугарски мајори и двајца капетани.

Стег со голема резерва ги примил таквите гласови: “Јас не би бил наклонет да верувам во еден таков макевијализам на турските власти, и сигурен сум дека солунскиот валија Хасан-Фехми-паша не би се замешал никогаш во слични комбинации.

Сите овие спомнати динамитни акции претставувале извесна новина за турските власти, но во никој случај не ги навестувале солунските настани.

Во рамките на познатата политика да се убеди Европа дека македонското револуционерно движење било, наводно, управено повеќе против Грција отколку против турските власти, грчката пропаганда се трудела да докаже дека Солунските атентати биле управени и против патријаршиските установи. Аргументите била измислувани.

Но турските власти не биле заинтересирани за тоа и не сакале да знаат (А тие можеле да знаат, бидејќи еден од најактивните гемиџии - П. Шатев - веќе на 30 април бил во нивните раце).

Грција била заинтересирана турските власти да го задушат револуционерното движење, за тоа со своите акции да не предизвика сериозни проблеми и промена на статус-квото во интерес на Македонија.

2. Комитетот нема да протежира ниту една народност во Македонија, туку ќе се труди да ги организира во една целина за урнување на турската власт во Македонија;

Поводот бил следен: поради силното раздвижување на чети и комити и засилените подготовки за востание, што за турските власти не биле тајна, надлежните воени власти, покрај другите мерки, практикувале ноќно време да праќаат пешадиски и коњанички патроли околу градот па и подалеку.

Факт е дека турските власти ги исползувале тие атентати за да ја обезглават и компромитираат Револуционерната организација како анархистичка и да му се одмаздат на нашиот народ кој ја имал смелоста да дигне глава во цела Македонија против режимот на султанот.

Турските власти секогаш ги криеле теророт и убиствата што ги вршеле, а роднините на жртвите, особено во такви критични моменти, немало каде да ги пријавуваат.

Ним им било познато како турските власти ја исползувале окупацијата на Цариградската банка од нивните ерменски колеги за да ги извршат ужасните колежи врз невиното ерменско население.

Меѓутоа, турските власти, не мислат така“.

Меѓутоа, таа оставила значителен ефект кај турските власти.

Како што никој не верувал во бројката од 30-40 убиени Македонци, посочувана од турските власти, така изгледа никој не верувал и во бројката од 300 убиени.

96 Гласовите биле сфатени сериозно од турските власти.

Виничката и бројните други провали, судирите на македонските чети со аскерот, теророт на турските власти против македонското население се јавувале како нормална појава на една длабоко револуционерна ситуација и предизвикувале различни ефекти во земјата и во странство.

За турските власти речиси сето тоа било “бугарско“, кое се борело за проширување на бугарските граници во Македонија, а не за ослободување на земјата.

Хистеричите изливи на омраза против населението кое во Македонија се борело против турската власт биле проследени со изразување на дотогаш нечуени симпатии кон султанот и неговите крвави репресалии во Македонија.

Меѓутоа, тие сомневања се јавиле кај Французите, додека турските власти, изгледа, на таквата евентуалност не помислиле.

Пишувајќи за тоа како ја доживеале Виничката провала, еден од идните гемиџии раскажува: „Таа го изнесе на видело постоењето на Револуционерната организација и ѕверствата на деспотската турска власт.

4. Комитетот ги смета како непријатели не само турските власти, но и сите оние лица што на било кој начин му пречат на неговите работи и посредно или непосредно му нанесуваат штета на народот и на неговото ослободително дело;

Наспроти турските власти, коишто секого што се борел против нив во Македонија го прогласувале за “бугарски злосторник“ и немале сметка да прават разлика меѓу Револуционерната организација, Врховниот комитет и гемиџиите, некои од дипломатските претставници на големите сили се потрудиле да навлезат во суштината на проблемот и да откријат кои се всушност, гемиџиите.

„Ете зошто, како што му кажав и на Гоце - рекол Мечето - ти изјавувам и тебе: ние сме решени по секоја цена да го спроведеме во дело нашиот план и нека од него и од други слични што би можеле да се извршат по градовите и пругите низ Македонија турската власт се држи постојано во напрегнатост, нека постепено се истоштува материјално и морално, од што ќе може да се види во која мера големите сили ќе бидат готови да ја преземат иницијативата за една интервенција.

Овој факт, интересот што за проблемот го покажувале големите сили и посебно усогласената интервенција на руските и австроунгарските пратеници, како и тешкотиите што ги создал толкавиот голем број затвореници, ги принудиле турските власти да ослободат поголем број од уапсените.

Понатаму ќе видиме дека некои од конзулите на големите сили во Солун се чуделе што турските власти не успеале ништо да дознаат или да се посомневаат дека во градот се подготвуваат крупни настани.

Затоа, сите мерки што турските власти ги преземале против револуционерното движење во Македонија, па и оние што обично во Европа предизвикувале гнасење, во Грција се одобрувале и оправдувале.

Следејќи ги наредбите од Атина, органите на грчката црковно-училишна пропаганда во Македонија уште од порано се ставиле во служба на турските власти и многумина од нив се претвориле во опасни доушници и непријатели на Организацијата.

Тоа беше провоцирано и со интригите на Софија во врска со преговорите на МНЛД со турската и со австро-унгарската амбасада во Петербург и со патувањата на некои видни членови на МНЛД со дозвола и со поддршка од турските власт во Македонија.

Егзархистите, сами и од турските власти, се бројат за Бугари, Србите пак ги бројат Срби.

Охридска каза; дека истото село, според пописот на Охридската каза, било одредено од турската власт како дервеџинско село што го чувало патот што водел од Охрид, преку манастирот Свети Наум, за Горица (денешна Корча), за Арнавуд Белгради (денешен Берат) и за Авлија (денешна Валона); дека манастирот му плаќал данок на господарот на Охридската каза Џеладин-бег; дека во одобрението на Цариградската Порта за градење на нов храм, стои оти манастирот е во Охридска каза, дека иконата на свети Архангел Михајло што е подарена од Влашкиот кнез Александар Наруци во 18 век стои: „На манастирот Свети Наум, Охридска каза; дека и други управувачи на Влашко: А.Апсиланти, М.В.Сукул, и К.Мирузи, кои сметале дека нивната земја порано била под духовно раководство на Охридската архиепископија, му подарувале подароци на манастирот како светилиште на таа архиепископија; дека во минатиот век, во манастирот по разни поводи (на прошетка, на панаѓур или на одмор) навраќале австрискиот, грчкиот и рускиот конзул, кои во писмата до своите влади го опишувале значението на овој манастир давајќи податоци дека тој се наоѓа во Охридска каза, Битолски вилает и дека манастирот имал големо богатство со кое го издржувал училиштето во него, а ги помагал и другите училишта во Охрид.

Со дозвола на турските власти во тој манастир од Божиќ ќе биде воспоставена грчка црковна власт.