ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Ах, да не умрам? Не мене не ми е дозволено ниту да умрам, јас несмеам да умрам!

Но тоа не било ништо. Да умреш. Оваа леснина што јас сега ја чуствувам, на луѓето во животот им е непозната.

Секој што се раѓа мора и да умре.

А тој ми рече еее... мое дете таков е животот, некој умира, некој се раѓа, некој од болест оздравува како што оздраве и ти... затоа заборави на тоа и биди весела и среќна затоа што остана жива оти можеше и ти да умреш ако веднаш не те опериравме...

Керадер тоа го зборува како вистина по ѓаволите сакам да речам тој ја уважува таа свиња - дури беше еден од главните педери заборавив како ги викаат таму преку со оние Италијаните после големата војна замисли ги само тие дибеци кога го здогледале како го мота тоа црево долго пет стапки еден ден - само сакал да го извади проклетиот боздоган вели Керадер - па тие помислиле мора да е педерски бог-на-боговите или такво нешто и сакаа да го вработат или како тоа се вика добога е па Морт сфатил дека тоа не е толку бедна работа знаеш подобро отколку со него да вадиш нафта по Арабија или да затнуваш дупки по холандските насипи како што досега правеше таа свиња останува таму некое време и тие момичиња таму во тоа италијанско место го мачкаат со ежова маст и маслиново масло и сите заедно работат како весталки девици го соблекуваат таму на полињата и ги прскаат нивите и го истакнуваат Морт вели дека тој вели тогаш најмногу се приближил до онаа вистинската работа жими сѐ! да умреш од смеење! и тие му носат сѐ некакви остарени тетки и пензионери тој ги распорува како со некаква зачудувачка еутаназија за стари госпоѓи и ги благословува сите нивни ебани раѓања гмечејќи го својот член дури по малку и копајќи од страна на бунарот но ќе се распичка со римокатолиците затоа што не е обрежан па тие сакаат да го млатат но Морт вели не и тие не можат да му пријдат кога го има тој огромен овен па со него изведуваат чудо и му го збрчкуваат стариот стојко со света водичка и му го загреваат семето па тоа ги спржува полињата а еден ден дури запалува некој проклет вулкан и тој мој боже! не губи време стварта да ја префрли преку рамо и оттаму фаќа магла жими сѐ! но сега ко што велам таа ситна лирика е покојна и отпеала и тој се вози горе-долу со лифтот како и сите ние еве сега влегува во тој проклет кафез покрај нас куп гадови што се заебаваме со онаа малечката што управува со тој смртно опасен лифт некако чешајќи го својот набрекнат задник кобојаги случајно и мил боже како само се унервозува и пренемага белки пола од нас се брани пола привлекува играјќи се со тоа зуење на рачкат и летејќи угоре низ тоа зградиште и баш тогаш стариот Керадер жими сѐ тој понекогаш стварно изненадува таа шизната свиња ја мерка нејзината пурпурна сукњичка и што велиш! малечката воопшто не носи гаќички! нешто преубаво батка сакам да кажам слатка праска распукана пред туѓ овоштарник и кутриот стар Морт тој кобојаги малку се клешти малку навредува и за момент ние другите не гледаме во што е работата околу што целата узбуна меѓутоа тогаш таа неверојатна работа одеднаш испаѓа и се ниша токму под неговата брада како ебено божјо око жими мајка а тогаш ете тој голем откачен боздоган и мој батка се грчи тој и кине како проклетата секвоја кога паѓа богаму и го погодува стариот Керадер трас! и тој паѓа право на подот! неговиот најдобар пријател и таа мала бедна момичка таа фрла поглед кон тој невозможен член што кружи наоколу и удира по ѕидовите па таа сосема паѓа во несвест и жими мајка се струполува право врз онаа рачка на лифтот и за секунда батка помислив сите отидовме по ѓаволите 15

Само, видете, Кери Грант не можеше да биде убиец.

Зар мислите дека ќе ве остават да умрете?

Гледаме загрижено и отсутно, размислувајќи за секакви непријатности и несреќи: а да умре?

Белким нема да умриме уште сега, уште сме млади, — одговори Јован и пак умот му отиде во Катето.

Робје сме се родиле, ама нема робје да умреме...

Следејќи ја својата репутација на бунтовник до крај, тој стана единствената личност во „Градот на бесмртните ангели“ која всушност сака да умре.

Шитскиот поредок веќе беше на повидок. Секое мислечко суштество требаше или да се затупи или да умре.

Велат дека вистинските умираат еднаш, а кукавиците 100 пати. Јас сакам да умрам еднаш.

- „Да го видам и да умрам...“ - му прелета низ умот и тој се исправи.

За својата татковска болка не признаваше никаков специјалист и никого не викаше ни за консултант ни напомош; оти, кој ќе му кажеше дека и во современиот свет е редно синот да умре пред таткото?

И одново го осудил Христоса да умре.

Ако треба да изгориш – огнот ќе го поприми обликот на моето тело Ако треба да умреш – ќе згасне и мојата врсничка меѓу ѕвездите.

После, седум дена си лежел в кревет, си се исповедал и си се причестил очекувајќи да умреш.

Тоа ќе се влече по нив, ќе моли да цица, но мајката грубо ќе го оттурне. Ќе го осуди да умре од глад.

Штом ги завршував разговорите, ми велеше: „Изнеси ме надвор.“

Ист си како онаа чија крв ја носиш, и која, да не те дала на посвојување, ќе те фрлела да умреш на улица, за да не ѝ пречиш кога муштериите легнувале меѓу нејзините нозе.

Ти некогаш се прашуваше: ‘Кој сум јас?’ Сега го знаеш одговорот.

Додека разговарав со Зигмунд, таа по моите зборови разбираше дека зборувам со него, и ме гледаше со оној поглед со кој гледаат оние стари луѓе кои без страв, само со колебање, се подготвуваат да умрат.

Можеби тука лежи тајната на поврзаноста на мајката со детето – таа го гледа како дел од себе.

149. Сите го мразат Волкашина за неговата улога и влијание врз Уроша, но царот му верува, македонските големци: 70 кралеви и банови, според народните песни, му веруваат и му даваат 70.000 војска со нив да умре на Марица за царот и „српското име”. 70.000 души војска од 70 кралеви и банови!

Кога ја донесоа дома за да умре, и ја легнаа на големиот брачен кревет во спалната, таа едвај да виде дека таму лежи човек.

МЛАДИЧОТ: Ќе ми платите за сѐ. Нема да умрам додека не ве истребам до последниот.

Гледај, синко, да живееш како човек и да умреш за неа, ако треба. Та ти за друго и нема зошто да живееш“.

Разврска во театар - Во трагедијата, Трезвеност - Добродетел, што повеќе ја со смрт; во комедијата, со свадба. знаеме по име отколку по суштината.

Одовде се гледа дека е повесело да Трпеливост - Добродетел, мошне лесна се ожениш, отколку да умреш, кога се поучуваат другите.

Оној другион го губи тактот, несовладливо му упаѓа во мислите на Арсо, кој сега смело ги урива неговите доводи: „Ви е судено да умрете не од вашите зборови, туку од нашите бомби“! Страшно е да се гледа тоа.

- Не сакам да умрам. - Твојата оданост те води натаму.

- Јел ти je страх да умреш, прашува Гојко еден од проматарите, лиферантите.

сите почнавме први, вели Силе Плевнеш и едната рака си ја потклава под главата, си прави визглавје, сака да спие, и така ќе се умира, вели, барем наспијан да умрам, далечен е патот до небото, треба одморена да ја пуштиш душата, а јас ништо не сакам, вели Стеван Докуз, само да се најадам, до гуша да се наѕидам и пак почнува да цимолка и да си ги голта солзите, искрен е Стеван Докуз и во плачењето и во јадењето, никогаш не му било доста јадењето, ламја е Стеван Докуз, машина, чапја, коза пропрсната, е што да правам кога мислата само на тоа ме тера, вели, ќе се сетам на шумата наша и пред секое заспивање си мислам колку би било добро и шумата да се јаде, да можеш ко коза да ѝ влезеш, од Зајгазица, или од Чучка, или од уште подолу, од Задмартинец и да фатиш да си кубиш, да си брстиш, со ред, стрижи, кастри, наполни го мевот, напиј се вода и легни си под некоја најширока бука што ќе те павка и ќе те брани од мувите и од сонцето, а кога ќе огладнеш пак стани, и пак брсти, стрижи, мели ко гасеница, 120

Секој си вели: оти јас да умрам, нека умре оној што сака јас да умрам. Ако беше убава смртта и господ ќе умреше.

- Ох, господе, ох, господе, вели Велика, зошто не ме оставиш ни да живеам, ни да умрам.

- Страх ти е да умреш, му вели Гојко, а није ти страх да живиш. Треба да ти е стид што живиш, стиди се!

- Не давај ме да умрам, мајко, ми вели Ѕвездан, не давај ме, мајчеле, однеси ме некаде, вели, скријај ме, мајчеленце, вели, се моли.

И така, се враќа наместо човекот. - За малку да умрам, вели Витомир, и пак зема ракија, се напива, издишува.

А може да не умираа сите од глад. Може да умреа и од нешто друго.

Зад живите со фесови и со чалми се движеле костури со по една своја коска во жолтите шепи за одбрана на најмладиот од дружината.

Небото немало ни капка синило на себе, земјата пукала под тежината на гревови, чиниш сиот свет бил содомско-гоморска арена на блуд, на измами, на пакост и среброљубје.

Зашто тој бил иднината на животот - старите се само стари и мртви пред да умрат, тој и неговите врсници ќе го обновуваат животот, плодоносци со живо семе во живо месо.

Во густините на подземниот чад се извеле од купови јајца срдити скакулци да ги мачат безбожниците сто педесет и пет дни; главите им биле душмански, со женски коси и со ѕверски заби и имале скорпионски опаши со отровни жила: луѓето ја барале смртта и не ја наоѓале, и сакале да умрат и смртта бегала од нив.

Секој шум во таа летна жега, секој глас, секој извик, се раѓаше со точно утврдена цел: веднаш за да умре, да се распливне, да се изгуби невратно, да не претставува ништо - ни настан, ни новост.

Ако е речено од бога да умрам, заедно со тебе. (Антица и Паре прегрнати плачат).

Браќата, исплашени, се согласиле да ѝ ја исполнат последната желба, и во висина на градите оставиле отвор за двете боски.

Слаб, без треска, ни ладен, ни топол, со празни очи, без кошула, се поткрева младичот од под јорганот, ме гушка, ми шепнува на уво: „Докторе, пушти ме да умрам“.

„Девери мои, рекла таа, не заради мене, туку заради мртвиот ви брат, помислете на чедото мое и не оставајте да умре од глад.

– „Дури тогаш повторно се сетив на Роза; што да правам, како да ја спасам, како да ја оттргнам од тој коњушар, кога сум десет милји оддалечен од неа, со нескротливи коњи пред мојата кола?

Понекогаш се чувствувам како безнадежна старица која останала сама и секој миг чека да умре.

- Мораш да умреш, фашисту, - тоа малку го смири татенцето.

Никој веќе не го спомнуваше Сентерлевиот рид, како снег да паднал на него, како сонцето да умрело.

И само малку е потребно за да затрепери сѐ во мене, за да го чувствувам мигот, Би можела да умрам и повторно да се родам, и да доживеам сѐ од почеток.

И пак се тргаше. „Со тебе - каде?“ „Сегде“, и не ја пушташе веќе раката. „Знам едно катче од каде можеме да го слушаме мекиот галоп на глувчињата.“ И пак се сети - не, јас нема да умрам од смрт како секој друг; ќе умрам од живот.

Молеа да бидат стрелани веднаш, за да умрат додека се сѐ уште чисти“.

„Се разбира дека нема. Како може да умре? Следното прашање.“

Што се однесува до сестра му, таа можеби била сместена, како и самиот Винстон, во некоја од колониите за бездомни деца ( ги викаа Поправни центри ), кои се беа намножиле како резултат на граѓанската војна; или можеби била испратена во логорот за принудна работа заедно со мајка му, или пак на некое место за да умре.

Немаше прекор, ни во нивните лица, ни во нивните срца, само сознанието дека тие мора да умрат за тој да може да остане жив и дека тоа е дел од неизбежниот поредок на нештата.

Свршете еднаш со тоа и пуштете ме да умрам.

Да умреш мразејќи ги, тоа е слобода.

12. КОЈ ДА ЖИВЕЕ НЕ УМЕЕЛ И ДА УМРЕ НЕ ЌЕ ЗНАЕ - а како и да знае осамен сред толку многу луѓе?

- Леле, внуко, Ѕвездо моја, како да те крепам, мило? да ми станеш, мила Ѕвездо - ти да станеш - јас да легнам - зашто мене ми е редот - јас да умрам и куртулам - од пустава старост мачна подгрбена, снемоштена, без домаќин - без чедото - сосечено од душмани - стани, мила моја Ѕвездо - мене стара да ме легнеш! - зашто змија ме каснала - отровница, проклетница - леле, злоба озлобена ме раскина, ме парчоса - да си појдам во темната - во темната безденија - мене таму ми е редот...

И да умре Нешка — имотот ќе остане на Толета, та затоа Митра веќе дигна раце од овој план Се изнамагариса сама што ѝ дојде в уста.

Mope, ќе те закола, да знам да умра, само а де, нека доведат девери ми некоа, таман ќе се отстрама со тебе.

И не само што ќе речат еснавките, ами таа се плаши да не се сетат Доста и Илко оти го нејќе таа малото и оти го чека да умре.

Ако е за умирање, машки да умреме.

Нема каде да умрам. Смртта е населена од суштества.

На Струга дуќан да имам на ќепенците да седам, да видам, само да видам и на ќепенкот да умрам!

Се разболе и лекарите му забранија да пие, а жена му и син му ги советуваа да не му даваат можност да доаѓа во допир со пијалок, зашто му се заканува опасност да умре.

Имате маестрална меморија на потеклото (и шизмата ви е промислена!) инстинктивна, интуитивна, прецизна недвосмислено втисната во гените мрестењето е обред на жигосување стариот се вбризгува во новиот свет на седумстотини метри под морската површина, јасно е - езерото не ви е доволно длабоко ни за да се оплодите, ни за да умрете!

А тој имаше многу - три маслинки и една детска играчка, па ќе прскаа од нив, заедно со неговата крв, млечни трески кора и црвени парчиња памук, сите заедно за да умрат.

А ние луѓето, кутрите, се раѓаме на едно место, кој знае каде ни е судено да умреме!“

– „Арно сторил тој што ти го зел клопчето, ќерко, ѝ рекла, оти од узур ќе ми везеш црна кошула, сосила ќе ми се правиш ти вдовица; Силјан ни е на аџилак со дуовникот, а пак ти сосила сакаш да умре и да не дојде; гревота е, а ќерко, ова ти што го правиш; моли Бога за Господ да ни го донесе, не туку плачеш и жалиш.

– „Аман, оче дуовниче, те молам, земи ме и мене со тебе на аџилак, за да се сторам и јас еден аџија, да и да умрам да не жалам“.

Колку е убаво по десет илјади години повторно да умреш.

Најпосле реков: „Колку сѐ начини постојат да умреш во вселената?“ „Милион.“ „Кажи ми за некои.“

За да умреш треба да знаеш како.

Николче седеше на место, решен да умре но да не се помрдне, барем додека не дојдат да го помолат.

Брзаше да го истуриш срцето на белиот чаршав пред да те легнат на него пред да те пренесат по калдрмата и да те качат на високиот чардак таму негде во штипско Горно маало на улицата за која никогаш не беше слушнал Бидејќи никогаш и не слезе на земјата Бидејќи засекогаш остана седнат на коњот што бавно ја минува бескрајната степа на Кубан* Тој недооден пат Таа најдолга тажачка што некогаш сум ја слушнал

А отспроти од зад крваво ранетата душа на степата извираше црвениот железен порој И татнеше татнеше во зорите на потопот (И сѐ уште татнеа копитата неуморни иако одамна патот им истече) Брзаше да умреш еднаш или ако е можно повеќепати

Го пронајде вистинскиот начин да умре исмејувајќи ја правдата.

___ * Реки во јужна Русија ин а Кавказ

Мислам оти и роднините на дед Павел, од Русија, оние што одвреме-навреме му се јавуваа со писма, намерно ја криеја од него вистинската положба.

- Да бев, немаше да умре... - повторуваше.

Одам да умрам, вели Лилјаков.

А оти да умрам разбушавен, вели Лазор Рогожаров и си го растерува патецот надесно.

Нема друга грижа гадинката, си велам, таа си живее, а ние треба да умреме.

Најтешко ми паѓа помислата дека може овдека да умрам.

Потоа умре и баба, а дедо плачејќи рече: Како испадна ова вака, ние се договоривме јас да умрам пред неа.

Оти да умреме неомрсени, Теменуго, ќе си блада.

— Биди барем храбар, го куражам, секој мора од нешто да умре.

Не знам дали сум погодена, што се вели, да умрам...

Еден ден или една ноќ, вели Никифор, најубаво е да умреш додека си вљубен...

Не ти е жал да умреш така? Како, го прашувам.

До колку е речено да не смогнеме до излезот, сакам да умреме вака заедно.

- Нани ми чедо, заспи ми, порасни јунак на мајка, еднаш те мајка родила, еднаш те сакам да умреш.

- А, вие, да не сакате да умрам за да ја „лапнете“ куќата во Влае, а? - шеговито додаде и ми намигна.

Е, веќе во куќата почна да ни оди добро. Ние имавме многу волови, оравме со два–три ѕевгари, коњи, овци имавме петсто, молзници едно чудо, имавме и двајца момоци за работа, наши братучеди од Цапари, а подоцна со нас дојде да живее и нивниот татко, тој беше болен и сакаше тука да умре, при децата.

Не, не. Тоа не треба да умре. Погледни го само колку е нежно и мило. И колку е малечко - како ракавица...